Egon Schiele [1890-1918]

Portrait of Edith (the artist's wife)

De Oostenrijkse expressionist Egon Schiele (1890-1818) is berucht om zijn expliciet erotische schilderijen en tekeningen van naakten. In een van zijn beroemdste schilderijen verbeeldt hij zijn eigen vrouw Edith juist braafjes, als toonbeeld van kuisheid. Alle aandacht gaat uit naar de kleurrijke jurk die ze zelf maakte van de gestreepte gordijnen uit Schieles atelier. Haar rode haar is keurig opgestoken. Haar bleke gezicht bloost niet van opwinding maar van verlegenheid.



Schieles grootvader, vader en latere voogd werkten allemaal voor de spoorwegen in Tulln an der Donau, en ook voor de jonge Egon lijkt deze loopbaan voor de hand te liggen. Toch kiest hij – tegen de uitdrukkelijke wens van zijn moeder – voor de kunstacademie. Ondanks matige eerste resultaten groeit hij na zijn studie uit tot een spilfiguur in de Weense avant-garde rond 1900 en wordt hij een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het expressionisme in Oostenrijk en Duitsland.



Na vele vriendinnen en losbandige relaties trouwt hij met Edith Harms, een respectabel meisje uit de middenklasse. Ze leren elkaar kennen als de familie Harms tegenover Schieles atelier komt te wonen. Via zijn raam probeert Schiele de aandacht van de twee dochters (Edith en Adele) te trekken door met zijn tekeningen te zwaaien en obscene gebaren te maken. In 1915 vraagt Schiele Ediths vader om haar hand en trouwen ze. ‘Edith is de schoondochter waar ik van droomde,’ aldus zijn moeder. Slechts drie dagen nadat ze elkaar het jawoord geven, moet Schiele zich melden voor de dienstplicht. De Eerste Wereldoorlog bemoeilijkt zijn artistieke carrière. Omdat hij op verschillende plekken wordt gestationeerd lukt het hem nauwelijks om aan zijn kunst te werken. Toch weet hij tijdens een ziekteverlof de tijd te vinden om Edith ten voeten uit te schilderen. Kwetsbaar, verlegen en integer.



Edith is het enige schilderij van Egon Schiele in Nederland en daarmee een topstuk in de collectie van het Kunstmuseum Den Haag. Het werk is in 1927 door het museum aangekocht tijdens een tentoonstelling over Oostenrijks expressionisme. Daarnaast heeft het museum twee tekeningen en een prent van Schiele. Van zijn tijdgenoot Gustav Klimt bezit het museum zeven tekeningen.