Gemeentemuseum Den Haag heeft primeur: geprint porselein

Het Gemeentemuseum bezit een aantal Delftse tulpenvazen uit de zeventiende eeuw die zijn opgebouwd uit diverse gestapelde onderdelen. Soms gaat het om een enkel onderdeel dat bewaard is gebleven. In opdracht van het museum heeft ontwerper Olivier van Herpt (1989) een ‘verweesd’ basement van een Delfts blauwe bloemenpiramide een nieuw aanzien gegeven. Het gestapelde ontwerp is laag voor laag opgebouwd met een door hemzelf ontwikkelde 3D-printer. Met deze nieuwe aanwinst heeft het museum een porseleinen primeur in huis.

De titel van het werk, Arcanum, verwijst naar het geheime fabricageprocedé van het gewilde Chinese porselein dat men in het 17e-eeuwse Europa koortsachtig probeerde te achterhalen. Bij gebrek aan porseleinklei, kaolien, wist men in Delft met tinglazuren aardewerk te produceren dat in verschijningsvorm porselein het beste imiteerde. Eeuwen later kan het ontwerpproces van Van Herpt ook gezien worden als een zoektocht naar het arcanum.

Uniek vervaardigingsproces 

De ontwerper-pottenbakker-uitvinder ontwikkelde tijdens zijn afstuderen aan de Design Academy Eindhoven een 3D-printer voor het printen van aardewerk. Laag voor laag kan hij hiermee de meest uiteenlopende vormen produceren. Bovendien staat het nieuwe digitale ontwerpprocedé het toe uniforme elementen naar wens te vergroten of te verkleinen. Dit maakt het bij uitstek geschikt voor het ontwerpen van een gestapelde bloemenpiramide.

Als knipoog naar het arcanum experimenteerde Van Herpt speciaal voor het Gemeentemuseum voor het eerst met het printen van porselein. Dit bemoeilijkte het procedé omdat het materiaal tijdens het drogen en bakken flink krimpt en porselein op een hoge temperatuur moet worden afgebakken (circa 1300 oC). Aansluitend bij het basement koos hij er bovendien voor kobalt te gebruiken, het pigment dat Delfts aardewerk en Chinees porselein hun karakteristieke blauw-witte kleurstelling geeft.

Een nieuwe oven en talloze vorm- en kleurproeven verder is het ideale vervaardigingsproces doorgrond. Wat in Europa uiteindelijk pas in de achttiende eeuw lukte – het vervaardigen van porselein – tilt Van Herpt met zijn procedé weer naar een hoger niveau.

Tulpenvazenproject

De aanwinst van Olivier van Herpt markeert een nieuw hoofdstuk in het tulpenvazen project dat het museum in 2007 is gestart. Eerder hebben Ineke Hans, Wieki Somers en Jurgen Bey onderdelen van voorheen meerdelige Delfts blauwe vazen bekroond met aanvullingen naar eigen ontwerp. Arcanum is nu te zien in het Gemeentemuseum Den Haag.