Pablo Picasso [1881-1973]

La femme au pot de moutarde (Woman with mustard pot)

Het Spaanse wonderkind Pablo Picasso (1881-1973) vestigt zich op 21-jarige leeftijd in Parijs. Daar ontwikkelt hij zich al snel tot een van de meest toonaangevende kunstenaars van de twintigste eeuw. Met Georges Braque (1882-1963) ontwikkelt hij in 1907 een werkwijze die de kunst op zijn kop zet: het kubisme. La femme au pot de moutarde (Vrouw met mosterdpot) is hiervan een prachtig voorbeeld. We zien een vrouw weergegeven vanuit verschillende perspectieven en opgebouwd uit geometrische vormen. Het kubisme leidt uiteindelijk tot een van de invloedrijkste mentaliteitsveranderingen in de twintigste-eeuwse kunst.



Picasso vindt dat kunst niet per se de werkelijkheid hoeft te volgen. De kunst biedt juist de vrijheid om die los te laten en een nieuwe visie op de werkelijkheid te creëren. Hij wil een beeld van meerdere kanten tegelijk weer te geven. Hij kan in één schilderij bijvoorbeeld zowel het voor- als het achterhoofd van één en dezelfde persoon weergeven door de werkelijkheid te fragmenteren. Dit doet Picasso in geometrische vormen zoals cirkels, kubussen en driehoeken. In deze eerste fase van het kubisme, het geometrisch kubisme, zoekt hij naar basisstructuren achter personen en alledaagse objecten en zijn er in de schilderijen nog herkenbare, samenhangende vormen te herkennen. Vrouw met mosterdpot is hier een goed voorbeeld van. Hoewel hier geometrische vormen te zien zijn en het gezicht van de vrouw flink hoekig en vanuit meerdere gezichtspunten is geschilderd, zijn hier nog duidelijk een vrouwfiguur en een mosterdpot herkenbaar.



Picasso schildert Vrouw met mosterdpot in 1910. De vrouw is Picasso’s eerste grote liefde, Fernande Olivier (1881-1961). Hij ontmoet haar in 1904 in Parijs. Ze werkt als model en trekt in 1905 bij hem in. Picasso portretteert haar maar liefst zestig keer. Zo is ze ook één of twee van de vijf vrouwen op het wereldberoemde schilderij Les Demoiselles d’Avignon (1907). Hun relatie is zeer intens, jaloezie en vechtpartijen leiden in 1912 tot een breuk.



Een jaar later is Vrouw met Mosterdpot een van de werken die op de legendarische tentoonstelling The Armory Show in Amerika hangt. Deze tentoonstelling laat Amerika kennismaken met de laatste ontwikkelingen in de Europese moderne kunst en avant-garde. Vrouw met mosterdpot illustreert het kubisme en is te koop voor 675 dollar. Verschillende Amerikaanse dagbladen bespreken het werk uitvoerig, maar de reacties zijn overwegend negatief. Het publiek weet het kubisme maar moeilijk te waarderen. Kunstenaar James W. Pattison schrijft: ‘Vrouw met mosterdpot is een schilderij dat sommige kinderen waarschijnlijk eng zullen vinden. Het hoofd van de vrouw is verbrokkeld. het ingedeukte hoofd van het schilderij doet pijn aan de ogen. Heeft ze soms een overdosis mosterd in haar mond?’.



In collectie van het Kunstmuseum Den Haag bevinden zich drie schilderijen, twee keramieken vazen en tientallen prenten van Pablo Picasso. De schilderijen zijn representatief voor de diverse stijlperioden van de kunstenaar waaronder het geometrisch kubisme en het synthetisch kubisme, evenals zijn terugkeer naar een klassiekere beeldtaal.