Onbekende glasblazer

Wine bottle

Derde van links op de foto



BESCHRIJVING

Ingestoken bodem. Gedrukt bolvormig lichaam, taps toelopende hals, opgelegde lipdraad.



COMMENTAAR

Door de economische voorspoed in de Noordelijke Nederlanden in de zeventiende eeuw was er een groeiende behoefte aan wijn voor de steeds welvarender wordende burgerij. Dat betekende een groeiende vraag naar en daaruit voortvloeiende handel in wijnen uit het Rijnland, Frankrijk en andere Zuid-Europese landen. In de vroege zeventiende eeuw werd wijn vooral uit grote vaten getapt in gewone of speciale sierflessen . Sinds de tweede helft van de eeuw echter, toen het dankzij technische ontwikkelingen mogelijk was dikkere en dus sterkere flessen te blazen, werd de voorkeur gegeven aan wijnen die in aparte flessen waren gebotteld. In de Nederlanden specialiseerden veel glasblazerijen zich in het vervaardigen van wijnflessen, zeker in de achttiende eeuw, maar ook werden flessen uit landen als Engeland geïmporteerd. De vorm van de wijnfles evolueerde van een bol model met lange nek naar een smaller cilindrisch model met kortere nek in de latere achttiende eeuw. Dit model was economischer qua vervoer en opslag. De zes wijnflessen die onze collectie rijk is, geven een mooi beeld van deze ontwikkeling. Vijf van de zes wijnflessen zijn in december 1896 opgegraven op het terrein van het voormalige kasteel Westerbeek aan de Loosduinsche Vaart, zie Servaas van Rooyen 1908, p. 204, nr. 555. Eén fles komt uit het scheepswrak van het bekende VOC-schip de 'Amsterdam' dat voor de Engelse kust is gestrand. Zie voor drankflessen, de ontwikkeling van modellen en de daarbij zo belangrijke bodemvondsten McNulty 1971 en Henkes 1994, p. 236-244 en 283-291 met verwijzingen.



HERKOMST

Bij de fles hoort een briefje, dat in het jaar 1829 in de fles is gestopt, met de tekst: 'Taken from the Amsterdam wreck near Boulvehithe in the year of our Lord 1749 & condemned in the binque (...) Court of Admiralty Court. It was taken from the vessel in 1829'. Het spiegelretourschip de Amsterdam werd voor de VOC-kamer Amsterdam in die stad gebouwd. Na twee eerdere vergeefse pogingen tot vertrek, verging het schip in 1749 op zijn eerste tocht in een zware storm voor de Engelse kust bij Bulverhithe, Hastings. Van het wrak, dat bijzonder goed bewaard is gebleven en slechts enkele dager per jaar bij zeer laag tij bereiknaar is, is een replica gebouwd die sinds 1990 voor het Scheepvaart Museum in Amsterdam ligt afgemeerd. In het begin van de negentiende eeuw is er bij herhaling in en rond het wrak schat gegraven (zie www.VOCsite.nl/schepen). Onze wijnfles lijkt qua vorm op andere exemplaren die in 1970 in het wrak zijn opgegraven, zie The Times, 22 januari 1970, p. 9 en McNulty 1972, p. 141



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 200



Vermelde literatuur/referenties:



Henkes 1994

H. E. Henkes, Glass zonder glans. Vijf eeuwen gebruiksglas uit de bodem van de Lage Landen 1300-1800, Rotterdam (Rotterdam Papers 9) 1994



McNulty 1971, 1972

R.H. McNulty, 'Common beverage bottles: their production, use and forms in seventeenth and eighteenth-century Netherlands', dl. I in: Journal of Glass Studies 13 (1971), p. 91-119; dl. II in: Journal of Glass Studies 14 (1972), p. 141-148



Servaas van Rooyen 1908

A.J. Servaas van Rooyen, Catalogus der geschied- en oudheidkundige voorwerpen van het Gemeentemuseum van 's-Gravenhage, Den Haag (Haags Gemeentemuseum) 1908