glas: onbekende glasblazer
gravure: toegeschreven aan David Wolff [1732-1798]

Goblet

Links



BESCHRIJVING

Gewelfde voet, rechte stam in facetten geslepen, overlopend in eivormige kelk. Kelk gegraveerd met voorstelling van een laag gelegen polderlandschap met man, ruiter en gebouw (de Heemraadsschuur), door een dijk van de zee met zeeschepen gescheiden, daarboven het opschrift: "'T RANDIE VAN 'T LANDIE".



VERVAARDIGING

David Wolff is ongetwijfeld de bekendste stippelgraveur. Zijn werk is van een zeer hoge kwaliteit en waarschijnlijk heeft hij als één van de weinige graveurs zijn brood verdiend met graveren. Geboren in 's-Hertogenbosch verhuisde Wolff in 1739 naar Den Haag, waar hij in 1762 trouwde en negen kinderen kreeg. Hij werkte korte tijd voor de schilder Dirk van der Aa (1731-1809), waar hij zich specialiseerde in het schilderen van cherubijntjes en putti, charmante figuurtjes die veelvuldig op zijn gestippelde glazen voorkomen. Van een glas dat tegenwoordig in het bezit is van Museum de Lakenhal te Leiden is de door Wolff ondertekende rekening uit 1775 bewaard, waardoor met zekerheid de signatuur D. Wolff aan David sr. kan worden toegeschreven (Smit 1992, afb. 8-9). Aan de hand van dit glas kunnen we vaststellen dat Wolff in zijn vroegere werk naast stippels ook wel fijne lijntjes toepaste. Slechts tien door David Wolff gesigneerde glazen zijn bekend. Op grond echter van zijn vrij volle stippeltechniek, het gebruik van omtreklijnen, de lichaamsbouw van de figuren en de weergave van bepaalde details in de gezichten (holle ogen), vleugels en struikgewas is een bijzonder groot aantal glazen aan hem toegeschreven. Zie over Wolff: Smit 1993, p. 14-16; Buckley 1935; zie voor een uitgebreide beschrijving van de kenmerken van het werk van Wolff en het verschil tussen hem en de in het verleden veel met hem verwisselde Alius: Collectie Bradford 1985, p. 38-39 en Smit 1993, p. 15-16 en 19-20. Het Kunstmuseum bezit geen gesigneerd glas van Wolff, wel zes glazen die aan hem worden toegeschreven. Daaronder bevindt zich een uitzonderlijk grote bokaal met een eveneens zeer bijzondere, rondom doorlopende voorstelling van een landschap.



VOORSTELLING

Er bestaan drie glazen met identieke voorstellingen: in de collectie van het Hoogheemraadschap Delfland, Delft, in de Burrel Collection, Glasgow (Smit 1993, nrs. Ja.8, Ja.9) en in het Toledo Museum of Art. Deze zogenaamde Polderglazen behoren tot een serie die waarschijnlijk rond 1787 is vervaardigd voor heemraden van het Hoogheemraadschap van Delfland. Volgens gegevens in het Archief van het Hoogheemraadschap heeft de penningmeester Willem van der Goes het glas dat nu nog in Delft wordt bewaard op 10 maart 1787 geschonken ter gelegenheid van de eerste maaltijd in de zojuist gerestaureerde Lands- of Heemraadsschuur, ook op het glas afgebeeld. De schuur was gelegen naast de Zanddijk met duinen en strandwerken tussen Ter Heijde en 's-Gravenzande ('het randje van het landje'). Zeker tot 1849 is tijdens de maaltijden die de schouwritten ter inspectie van de dijk en de duinen onderbraken die Delftse glas gebruikt om een toast uit te brengen. Mogelijk hebben andere heemraden kopieën besteld of gekregen (Postma 1969; Leeuw, Spaander 1977, nr. 30; Smit 1993, Ja.9). De dijk werd in 1682 geconstrueerd ter versterking van de kwetsbare duinen en in 1713 vernieuwd. De schuur, oorspronkelijk uit 1719, was tijdens de Vierde Engelse Oorlog (1780-1784) zwaar beschadig geraakt. Aert Schouman maakte in 1781 een tekening van de schuur bij de kust (Historisch Topografische Atlas Gemeentearchief Delft).



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 382



Vermelde literatuur/referenties:



Buckley 1935

W. Buckley, D. Wolff and gthe glasses that he engraved, Londen 1935



Collectie Bradford 1985

The Bradford Collection of 18th century Dutch engraved glass, the property of the Earl of Bradford, veilingcatalogus Christie's Londen, 4 juni 1985



Leeuw, Spaander 1977

L.A. Leeuw, I.V.T. Spaander, Water als vijand, water als vriend. Onbekende schatten uit de waterschappen, Delft (Stedelijk Museum Het Prinsenhof) 1977



Postma 1969

C. Postma,'De heemraadschuur van Delfland in De Bank bij 's-Gravenzande', in: Jaarverslag Hoogheemraadschap Delfland (1969), p. 49-51



Smit 1992

F.G.A.M. Smit, 'Gegraveerde wijnglazen van het achttiende-eeuwse Collegie van Schout, Schepenen en Griffier der Stad Leyden', in: Vormen uit Vuur (1992) 147, p. 31-40



Smit 1993

F.G.A.M Smit, Uniquely Dutch eigtheenth-century stipple-engraving on glass, Peterborough (ongepubliceerd manuscript) 1993