Goblet

BESCHRIJVING

Gewelfde voet, slanke balusterstam met knopen, de baluster met een dubbele rij luchtbellen en langgerekte luchtbel. Conische kelk met afgeronde basis, gegraveerd met de personificatie van de Dichtkunst, haar kleding met sterren bezaaid, met lier en krans. Zij zit in een bergachtig landschap waaruit de rivier de Hippokreen ontspringt, met een putto, boeken, het zich van de berg afstortende paard Pegasus, een wierookvat en een bijenkorf als symbool voor de vlijt. De voorstelling wordt omlijst door een cartouche in rococostijl met muziekinstrumenten, de zon met alziend oog, een palm- en oranjetak en een banderol met opschrift 'KUNSTLIEFDE SPAART GEEN VLIJT'. Radgravure met gepolijste details.



HERKOMST

Het glas komt uit het bezit van het in 1772 in Den Haag opgerichte literaire genootschap 'Kunstliefde spaart geen vlijt'. Dit Oranjegezinde gezelschap van schrijvers, dichters en in de dichtkunst geïnteresseerden kwamen in het Mauritshuis samen en loofde jaarlijks gouden prijspenningen uit aan schrijvers en dichters. Auteurs als Jacobus Bellamy, A.W.C. Staring en Willem Bilderdijk waren buitengewone leden, onder anderen Le Franq van Berkhey, Bilderdijk en Rhijnvis Feith ontvingen gouden erepenningen. Het glas is door bemiddeling van mr. D.H. Levyssohn Norman namens de Haagse afdeling van de Hollandsche Maatschappij van Fraaije Kunsten en Wetenschappen in 1856 afgestaan aan de historische stadscollectie, zoals blijkt uit de notulen van de 89ste bijeenkomst op 2 mei 1856. Volgens dezelfde notulen is de bokaal op 14 november 1772 aan het toen net opgerichte genootschap 'Kunstliefde spaart geen vlijt' geschonken door het buitengewoon lid de heer Cornelis van der Pot (Servaas van Rooyen 1908, p. 96, nr. 249; Höweler 1937). Het genootschap ging in 1818 over in de Hollandsche Maatschappij van Fraaije Kunsten en Wetenschappen. In de collectie van het Kunstmuseum bevinden zich twee door Aert Schouman gestippelde glazen die eveneens afkomstig zijn van 'Kunstliefde spaart geen vlijt' . Eén van deze glazen, het glas van schildersgenootschap Pictura , is door dezelfde Van der Pot in 1772 aan 'Kunstliefde spaart geen vlijt' geschonken. Zie ook afb. 180.



VOORSTELLING

Nergens zijn zoveel glazen gegraveerd met voorstellingen van de vriendschap als in de achttiende-eeuwse Republiek. Vriendschapsbanden waren een onmisbaar onderdeel van het dagelijkse leven. Zij vormden de grondslag van het huwelijk, van handelscontacten en bestuurlijke functies (Duysters 2002, p. 147-148). De achttiende eeuw is ook de eeuw van de oprichting van genootschappen waarin de leden een gemeenschappelijke interesse deelden: 'Kunstliefde spaart geen vlijt' is zo'n gezelschap van schrijvers en in de literatuur en dichtkunst geïnteresseerden. Onder het uitspreken van een heildronk op de aanwezige of juist afwezige vrienden en de leden van het genootschap ging tijdens een bijeenkomst het gevulde glas rond.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 344



Vermelde literatuur/referenties:



Duysters 2002

K. Duysters, cat. Facetten van Glas. De glascollectie van het Historisch Museum Arnhem., Arnhem (Historisch Museum) 2002



Höweler 1937

H.A. Höweler, 'Uit de geschiedenis van het Haagse dichtgenootschap "Kunstliefde spaart geen vlijt" 1772-1818', in: Tijdschrift Nederlandse Taal- & Letterkunde 56 (1937) 2-3, p. 97-184



Servaas van Rooyen 1908

A.J. Servaas van Rooyen, Catalogus der geschied- en oudheidkundige voorwerpen van het Gemeentemuseum van 's-Gravenhage, Den Haag (Haags Gemeentemuseum) 1908