gravure: toegeschreven aan (Simon) Jacob Sang [circa 1720-1786]

Goblet

BESCHRIJVING

Gewelfde voet, slanke balusterstam met knopen, de middelste met een dubbele rij luchtbellen. Conische kelk met afgeronde basis, gegraveerd met voorstelling van het uitladen van een koopvaardijschip aan de kade en een pakhuis, met het opschrift: "DE GOEDE NEGOTIE". Radgravure met gepolijste details



COMMENTAAR

Het spreekt vanzelf dat in een handelsnatie als de Noordelijke Nederlanden vaak zal zijn gedronken op het welvaren hiervan. Veel glazen zijn dan ook gegraveerd met teksten en afbeeldingen die de negotie, de koopvaarderij en het 'Lands Welvaren' weergeven met de daarbij behorende handelswaren, pakhuizen en schepen. Glazen met het VOC-embleem en met voorstellingen van Kaap de Goede Hoop of in het algemeen de vijf werelddelen passen in dit kader. De gravures zijn van wisselende kwaliteit: sommige graveurs geven de koopvaarderijschepen van hun opdrachtgevers zo gedetailleerd weer dat scheepsnaam of VOC-embleem op de vlag kan worden gelezen en de lijntjes en kanonnetjes als het ware geteld kunnen worden. Deze precisie geldt bijvoorbeeld voor Jacob Sang (objectnr. 1004855; zie Laméris 1996, p. 6-8 en Laméris 1998a, p. 29, 32-33). Bij andere graveurs is de weergave minder secuur en voldoet de verwijzing naar de scheepsnaam. Dankzij deze naam is na te gaan wanneer de schepen in de vaart zijn geweest. In Nederlandse collecties zijn veel scheepsglazen bewaard gebleven (zie bijv. Ritsema van Eck 1995, nr. 290-311; Vreeken 1998, nr. 225-227, 274). Een heildronk op de landbouw en veeteelt was even gebruikelijk: glazen met het toepasselijke opschrift op 't groeyen en bloeyen van ossen en koeyen' zijn veel gemaakt in de periode 1725-1750 toen door elkaar opvolgende veepesten de veestapel grotendeels werd vernietigd (Liefkes 1989, nr. 39; Duysters 2002, p. 190).



VERVAARDIGER

Een zeer vergelijkbaar glas met een pakhuis en lossend schip bevindt zich in de collectie Hudig, zie Laméris 1998a, p. 19. Sang graveerde meerdere glazen met schepen die betrekking hebben op een bepaald koopvaarderijschip, op de visserij of op de handel en welvaart in het algemeen: we kennen van zijn hand zestien gesigneerde glazen met schepen (Laméris 1994, p. 17-23). De toeschrijving van dit glas aan Sang is gebaseerd op de grote overeenkomsten in de weergave van het schip en het pakhuis met de werkende laders en lossers op het Hudig glas.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 338



Vermelde literatuur/referenties:



Duysters 2002

K. Duysters, cat. Facetten van Glas. De glascollectie van het Historisch Museum Arnhem., Arnhem (Historisch Museum) 2002



Laméris 1994

A. Laméris, Pur Sang. Een onderzoek naar kenmerken van de stijl van Jacob Sang aan de hand van zijn gesigneerde glazen, Amsterdam (ongepubliceerde doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam) 1994



Laméris 1996

A. Laméris, 'Jacob Sang, glasgraveur', in: Vormen uit Vuur (1996) 157, p. 2-12



Laméris 1998a

A. en K. Laméris, Glas, graveurs en gelegenheidsglazen. De collectie Hudig, Rotterdam 1998



Liefkes 1989

J.R. Liefkes, cat. tent. Glaswerk uit drie Utrechtse kastelen, Slot Zuylen, Kasteel Amerongen, Kasteel Sypesteyn, Oud Zuilen 1989



Ritsema van Eck 1995

P. C. Ritsema van Eck, cat. Glass in the Rijksmuseum, II, Zwolle/Amsterdam (Rijksmuseum) 1995



Vreeken 1998

H. Vreeken, cat. Glas in Amsterdams Historisch Museum en Museum Willet-Holthuysen, Amsterdam (Amsterdams Historisch Museum/Zwolle) 1998