gravure: F.W. Neuman (werkzaam 1763-circa 1775)

Goblet

BESCHRIJVING

Gewelfde voet, slanke balusterstam met knopen, de bovenste twee met een rij luchtbellen, de onderste baluster met een langgerekte luchtbel. Conische kelk met afgeronde basis, gegraveerd met het gekroonde familiewapen Dedel in een rococo omlijsting met een lictus met bijl, een palm- en eikenbladtak en takken oranjeappeltjes, geflankeerd door twee zittende putti: één draagt het wapen van Den Haag en de zuil van standvastigheid, de ander het wapen van de Haagse Schutterij, een weegschaal en een zwaard. Onder een banderole met het opschrift: "UT DIU VIVAT QUEM POPULUS AMAT". Op de achterzijde de tekst: "De Deugt met minzaamheid is Edel en huysvest bij Jan Hudde Dedel den Bloey der Haagsche Burger staat hem altoos zeer ter harte gaat, 17 10/29 65 (= 29 oktober 1765)", en een druivenrank. Onder de voet in diamantgravure 'Neuman' gesigneerd.



HERKOMST

Over de herkomstgeschiedenis van het glas bestond in het verleden enige onduidelijkheid. Servaas van Rooyen stelt in 1908 dat de bokaal een geschenk was van het buurtschap Prinsengracht aan burgemeester Jan Hudde Dedel (1702-1777) (Servaas van Rooyen 1908, nr. 12). Uit reeds in 1881 door Bredius gepubliceerde rekeningen uit het archief van de Schutterij blijkt echter dat de schutters Neuman in 1765 f 15:15:- betaalden voor het 'snijden van de bokaal' en nogmaals 12 stuivers voor 'het snijden van 't jaargetal op de nieuwe bocaal' (Bredius 1881, p. 309). Uit deze laatste betaling én het feit dat het glas voorzien is van het wapen van de Schutterij kunnen we de conclusie trekken dat het glas niet door het buurtschap, maar door de Schutterij aan de burgemeester is geschonken ter ere van zijn verjaardag op 29 oktober 1765. De diamantgegraveerde signatuur van Neuman wijkt af van de radgegraveerde signatuur F.W. Neuman op het enige andere glas dat van hem bekend is.



VERVAARDIGING

Friedrich Wilhelm Neuman (werkzaam 1763 - ca. 1775) werd in 1763 burger in Den Haag, komende uit Berlijn. Twee jaar later zou hij door de Haagse Schutterij worden betaald voor het 'snijden' van dit glas. Als 'koopman' had hij in 1767 een winkel in de Hoogstraat. In 1774 trouwde hij met S.C. Vegters. Hij was hoogstwaarschijnlijk lid van de Lutherse Kerk, gezien het feit dat zijn zoon F.W. Neuman daar later bode zou worden. Meer gegevens over Neuman zijn ons niet bekend. We kennen nog slechts één ander gegraveerd glas met een signatuur van Neuman. Dit bevond zich in 1973 bij Cecil Davis Antique Dealer in Londen en is, anders dan dit glas, in kapitalen en radgravure 'F.W. Neuman' gesigneerd.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 301



Vermelde literatuur/referenties:



Bredius 1881

A. Bredius, 'De kunstschatten der voormalige Haagsche Schutterij', in: Kunstbode 3 (1881), p. 305-312



Servaas van Rooyen 1908

A.J. Servaas van Rooyen, Catalogus der geschied- en oudheidkundige voorwerpen van het Gemeentemuseum van 's-Gravenhage, Den Haag (Haags Gemeentemuseum) 1908