Piet Mondriaan [1872-1944]

Victory Boogie Woogie

Piet Mondriaan (Amersfoort, 1872-New York, 1944) is een pionier van de abstracte kunst. Zijn oeuvre is getuige van de weg die hij aflegt van figuratie naar abstractie. Vooral zijn latere geometrisch-abstracte werk met de kenmerkende horizontale en verticale lijnen en primaire kleurvlakken in rood, geel en blauw is wereldberoemd. Victory Boogie Woogie (1942-44) is zijn laatste werk. Het groeit uit tot een icoon van de moderne tijd, van de vrijheid van de abstracte kunst. Het schilderij vormt niet alleen het eindpunt in het oeuvre van een van de belangrijkste kunstenaars van de twintigste eeuw, maar is ook het onbetwiste hoogtepunt van de Mondriaan-collectie van het Kunstmuseum Den Haag.



Op 8 december 1941 verklaart Amerika de oorlog aan Japan. Daarop volgen de zwartste dagen van de oorlog en er is geen enkel zicht op een spoedige goede afloop. Toch gelooft Mondriaan in juni 1942 dat het goed zal komen. Hij begint dan aan een groot ruitvormig schilderij waaruit elke zwarte lijn is verdwenen. Een jaar later werkt hij nog steeds aan het doek, dat hij afwisselend ‘Victory-painting’, ‘Boogie Woogie painting’ of ‘Diamond’ noemt. Hij wil dat het vrij en asymmetrisch wordt, zonder klassieke balans, zoals in veel van zijn oudere werk. Mondriaan zoekt naar een uitdrukking van het ritme van Amerika, een ritme dat in zijn ogen totaal verschilt van Europa en waarvan een glimp te horen is in de boogiewoogie. Het schilderij moet allerlei tegengestelde begrippen – die samenvallen met de metropool New York – in beeld brengen: chaos én orde, groot én klein, licht én donker, snel én langzaam, statisch én dynamisch, steeds anders én altijd hetzelfde, levendig én verheven. Meerdere keren verklaart Mondriaan voor vrienden het schilderij bijna af. Als ze later weer langskomen, heeft hij het echter opnieuw helemaal omgegooid. Alsof hij van voor af aan is begonnen. Er is maar een klein deel dat hij er in één keer heeft op gezet en daarna niet meer heeft gewijzigd. Een blauw blokje, rechts van het midden.



Op 23 januari 1944 is Mondriaan ziek, maar werkt wel aan het schilderij. Diezelfde avond nog begint hij aan een drastische revisie. Hij bedekt heel veel gekleurde vierkantjes met tape van een andere kleur en schildert sommige grotere vierkanten compleet over. Op 26 januari wordt hij naar het ziekenhuis gebracht. Het schilderij blijft onvoltooid achter in het atelier, en blijkt na Mondriaans dood op 1 februari 1944 eigendom te zijn van Francis Valentine Dudensing. Omdat deze kunsthandelaar Mondriaans voorlaatste schilderij, Broadway Boogie Woogie zonder commissie had verkocht, had de schilder hem zijn volgende doek beloofd. Dudensing verkoopt het doek onder de titel Victory Boogie Woogie aan Emily Tremaine, een van de belangrijkste particuliere verzamelaars van dat moment in de Verenigde Staten.



Victory Boogie Woogie wordt in 1998 door een gift van De Nederlandsche Bank verworven door de Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit en aan de staat der Nederlanden geschonken, als zichtbare herinnering aan de periode 1814-2002 toen De Nederlandsche Bank verantwoordelijk was voor de gulden als betaalmiddel. Sindsdien is het in langdurig bruikleen in Kunstmuseum Den Haag en vormt daar de kroon op de grootste verzameling Mondriaans ter wereld.

Dimensions
height 178.4 cm ; width 178.4 cm
stretcher, diagonally measured
Material
Oil, tape, paper, charcoal and pencil on canvas
Date
1942-1944
Production place
New York City
Object number
0810747
Kunstmuseum Den Haag - long-term loan Cultural Heritage Agency of the Netherlands / Ministry of Education, Culture and Science.
This painting is a gift from the Dutch Central Bank acquired by the Foundation National Art Collections Fund and donated to the State of the Netherlands on August 31, 1998 in the presence of Her Majesty Queen Beatrix, as a visible reminder of the period 1814 to 2002, during which the Dutch Bank, was responsible for the guilder as currency.