Carl Heinrich Florenz Müller [1845-1912]

Winged glass

BESCHRIJVING

Licht conische voet met naar boven omgeslagen rand, geen pontilmerk. Stam opgebouwd uit basisknoop en twee rechte kleurloze delen, waartussen twee dooreen gevlochten, sterk getordeerde glasstaven waarin opaak gele en witte glasdraden, afgezet met gestileerde vogelkoppen en vleugels met geknepen wafelpatroon van helder blauw glas. Schijf waarop afgerond licht conische kelk.



COMMENTAAR

Toen in de jaren dertig van de negentiende eeuw de Venetiaanse glasindustrie herleefde, werden de modellen en technieken uit de glorietijd van het Italiaanse glas als voorbeeld genomen. Gestimuleerd door de burgemeester van Venetië en een abt genaamd Vincenzo Zanetti werd in 1861 in Murano een glasmuseum geopend met daaraan verbonden een opleiding en werkplaats waar glaskunstenaars konden experimenteren met oude vormen en technieken. Een belangrijke rol bij de herleving van de Venetiaanse glaskunst heeft de advocaat Antonio Salviati (1816-1900) gespeeld, die dankzij de financiële steun van een Engelse diplomaat in samenwerking met enkele geroutineerde glasmakers een goed georganiseerd bedrijf opzette onder de naam 'Salviati & C., vanaf 1872 ook 'The Venice and Murano Glass and Mosaic Compagny Ltd.' genoemd. Het glaswerk dat deze firma vanaf 1866 op grote schaal produceerde, vertoont alle kenmerken uit de zestiende en zeventiende eeuw: dun geblazen modellen met de meest fantasievolle en kleurrijke versiersleen, filigraanglas, millefiori en ijsglas. De inzending van circa 600 glazen waarmee Salviati op de wereldtentoonstelling van 1867 in Parijs verscheen, bleek een ware sensatie. De afbeeldingen van deze inzending en de geïllustreerde prijscouranten wakkerden de belangstelling voor Venetiaans glas nog meer aan. Ook in andere Europese landen was sprake van een Venetiaanse stijl. Engelse en Schotse glasfabrieken bijvoorbeeld produceerden dergelijk glas al vanaf de jaren veertig. Publicaties zoals van Apsley Pellat, Curiosities of Glass Making uit 1849, waarin precieze instructies over de technische vervaardiging van Venetiaans glas, en de opening van een winkel van de Venice and Murano Glass Compagny in Londen in 1866 vormden een bron van inspiratie. De beroemdste voorbeelden van Duits glas in Venetiaanse stijl werden vervaardigd in Hamburg door C.H.F. Müller, zie cat. nr. 519 en 520 . Zie Barovier Mentasti 1978; Spiegl 1980, p. 162-182; Barovier Mentasti 1982, p. 179-230; cat. tent. Venetië 1982, p. 48-51, nr. 374-481; Hajdamach 1991, p. 263-268; Liefkes 1994; Theuerkauff-Liederwald 1994, p 354-366.



VERVAARDIGING

Deze twee slangenglazen en het vleugelglas zijn in het verleden aangezien voor zeventiende-eeuwse exemplaren. De slangenglazen zijn echter tussen 1865 en 1877 vervaardigd door Carl Heinrich Florenz Müller (1845-1912) die in Hamburg een werkplaats had waar hij glazen vervaardigde in Venetiaanse stijl. Net zomin als de firma Salviati & Co met de Coppa Guggenheim, heeft Müller Venetiaanse en façon de Venise glazen nagemaakt met de bedoeling deze voor zeventiende-eeuwse exemplaren te verkopen. Toen hij echter merkte dat de, veelal Nederlandse kunsthandelaren dit wel deden, is hij met de productie gestopt en heeft hij de kunstnijverheidspecialisten Franz Keller-Leuzinger en Robert Bichweiler gevraagd glaswerk te ontwerpen in een vrije stijl, geïnspireerd op Venetiaans glas. De hoge fluitglazen van cat. nr. 522 en 523 zijn hiervan het resultaat. De kopieën van Müller zijn niet naast een glasoven vervaardigd, maar thuis aan de lamp geblazen en gecomponeerd uit van tevoren vervaardigde onderdelen. Doordat gasbranders zijn gebruikt, was het mogelijk aanzienlijk grotere werkstukken te vervaardigen dan men in de zeventiende eeuw kon. Aan de lamp geblazen kopieën zijn onder andere herkenbaar aan het ontbreken van een pontilmerk, een naar boven omgeslagen voetrand, kant-en-klaar buismateriaal voor stam en slangendecoratie die op elkaar zijn 'geplakt' en aan de hanenkammen die als losse elementen zijn toegevoegd. De Duitse glasspecialist Ricke heeft in 1978 vier glazen in de collectie van het Kunstmuseum als werk van Müller herkend: twee kopieën en twee vrije ontwerpen. Zie Ricke 1978, waarin uitgebreid de kenmerken van Müller glazen en door hem uitgegeven prijscouranten met foto's.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 519



Vermelde literatuur/referenties:



Barovier Mentasti 1978

R. Barovier Mentasti, Vetri di Murano dell’800, Venetië 1978



Barovier Mentasti 1982

R. Barovier Mentasti, Il vetro veneziano, Milaan 1982



cat. tent. Venetië 1982

Mille anni di arte del vetro a Venezia, Venetië (Palazzo Ducale, Museo Correr) 1982



Hajdamach 1991

C. Hajdamach, British Glass 1800-1914, Woodbridge 1991



Liefkes 1994

R. Liefkes, ‘Antonio Salviati and the nineteenth-century renaissance of Venetian glass’, in: The Burlington Magazine 136 (1994) May, p. 283-290



Ricke 1978

H. Ricke, 'Lampgeblasenes Glas des Historismus. Die Hamburger Werkstatt C.H.F. Müller', in: Journal of Glass Studies 20 (1978), p. 45-99



Spiegl 1980

W. Spiegl, Glas des Historimus. Kunst- und Gebrauchsgläser des 19. Jahrhunderts, Braunschweig 1980



Theuerkauff-Liederwald 1994

A.-E. Theuerkauff-Liederwald, cat. Venezianisches Glas der Kunstsammlungen der Veste Coburg. Die Sammlung Herzog Alfreds von Sachsen-Coburg und Gotha (1844-1900). Venedig, à la façon de Venise, Spanien, Mitteleuropa, Lingen (Kunstsammlungen der Veste Coburg) 1994