21 October 2010 till 30 January 2011

Landschappen van de ziel

Landschappen van de ziel

Genieten van mysterieus weergegeven dag- of nachtlandschappen, vol zon- of maanlicht, kleurrijk, geheimzinnig en mystiek, dat kan dit najaar in het Gemeentemuseum Den Haag, met de tentoonstelling Landschappen van de ziel, met voornamelijk Franse landschapsschilders en tekenaars van het Symbolisme die zochten naar zingeving, naar het spirituele. Het landschap geldt hier als een weerspiegeling van de menselijke ziel. De gevoels- en denkwereld van de mens staat in nauw verband met de sferische beeltenissen van het landschap. Die samenhang tussen menselijke emotie en omstandigheden als zonneschijn, donkere wolken, onweer, slagregen, kabbelend of woest water, stamt uit de traditie van de Romantiek. De werken in deze tentoonstelling zijn grotendeels afkomstig uit een particuliere collectie, die nu voor het eerst getoond wordt.

De verzamelaar van deze collectie heeft zich toegelegd op alle Franse kunststromingen van rond 1900. Het criterium was ‘Symbolistisch landschap’, van landschapsstudies tot voldragen schilderijen. Symbolisten ging het om de innerlijke beleving. Niet voor niets was er een grote voorkeur voor de droom. De kunstenaars zochten dan ook vaak naar een mysterieuze uitstraling die de droomstaat kon verbeeldde. Het innerlijk werd het huis waarin de symbolist zich het liefst terugtrok. Subjectiviteit werd dan ook een cultus. De grafische kunsten, deels op handzame formaten getekend, verhoogde de subjectieve beleving van een kunstwerk. Door het verdoezelende karakter werd de beschouwer gedwongen het werk van nabij te bekijken, waarmee de intimiteit, de persoonlijke beleving werd geïntensiveerd.

De werken van Charles-Marie Dulac zijn mysterieus te noemen, met weerspiegelingen van zonlicht in zacht kabbelend water of in zonlicht badende nevel die boven een beekje zweeft. Van een wat robuuster karakter is het werk van Charles Guilloux, glooiende landschappen met veel kleuren die refereren aan de verschillende seizoenen, een zonovergoten dag, nocturnes met maanlicht, met de mens als grote afwezige. Guilloux abstraheert het landschap, bomen en wolken nemen dezelfde soort silhouetten aan in diepe kleuren die ook nog eens weerspiegelen in het water, waardoor het doek een prachtig pastel wordt vol organische vormen.

Het fenomeen van de weersomstandigheden die een bepaalde gemoedstoestand verbeelden heeft navolging gekregen in Hollywood, of dat nu om een romantische scène gaat tegen de achtergrond van een gouden zonnegloed op jong gebladerte of juist een dramatische scène die extra grimmig wordt als deze zich afspeelt in een zonnige bloemenweide.