Wolf Vostell (1932, Leverkusen - 1998, Berlijn/Berlin)

1932
Wordt op 14 oktober als Wolfgang Schäfer geboren als zoon van Regina Vostell en Hubert Schäfer. Wolfgang brengt zijn jeugd door in Leverkusen samen met zijn ouders en jongere zus Isolde (geb. 1936).

1939
Vlucht aan het begin van de Tweede Wereldoorlog naar een hut in een bos bij Chomutov in het Sudetenland (Tsjecho-Slowakije, nu Tsjechië).

1945
Keert te voet terug naar Keulen via Budweis, Praag, Dresden, Gera en Kassel.

1950-53
Gaat in Keulen in de leer als fotolithograaf en begint met schilderen.

1952
Neemt de meisjesnaam van zijn moeder aan en noemt zichzelf Wolf Vostell.

Bezoekt Alfred Kubin (1877-1959) in Oostenrijk.

1954
Volgt aan de Werkkunstschule in Wuppertal de opleiding schilderen en experimentele typografie.

Reist in augustus voor een maand naar Parijs, stuit op de krant Le Figaro en ontdekt de dubbele betekenis van het Franse woord décollage in een bericht over een vliegtuigongeluk. Later bedenkt hij de term dé-coll/age voor zijn kunst.

Ontmoet componist Karlheinz Stockhausen bij de Duitse omroep WDR in Keulen.

1955-56
Student schilderkunst, grafische kunst en anatomie aan de École Nationale Supérieure des Beaux-Arts in Parijs.

Assistent van grafisch ontwerper A. M. Cassandre (Adolphe Jean-Marie Mouron, 1901-1968).

Begint verf en vuur te gebruiken om fragmenten van affiches en reclameborden te bewerken.

1957
Studeert aan de Kunstakademie in Düsseldorf.

1958
Houdt in Parijs zijn eerste happening: Le Spectacle est dans la Rue (Het theater is op straat). Deze happening, genoemd naar een boek van Cassandre, is de eerste in Europa.

Vostell maakt zijn eerste televisiewerken met objecten en beelden.

Begint gevonden voorwerpen te verzamelen voor zijn eerste environment Das schwarze Zimmer (De zwarte kamer), dat bestaat uit Deutscher Ausblick (Duits uitzicht), Treblinka, en Auschwitz Scheinwerfer 568 (Auschwitz schijnwerper 568). In 1963 voltooit hij dit werk en exposeert hij het voor het eerst in Galerie Parnass, Wuppertal.

Maakt zijn eerste reis naar Extremadura en heeft zijn eerste solotentoonstelling in Cáceres, Spanje.

1959
Trouwt in Cáceres met zijn levenslange creatieve partner, Mercedes Guardado Olivenza (geb. 1933).

Keert terug naar Parijs en Keulen.

Eerste elektronische dé-coll/age met vervormde televisiebeelden. Begint te werken met oscillogrammen en elektroakoestische objecten.

Heeft contact met omroep WDR en platenmaatschappij Electrola en voert TV-dé-coll/age für Millionen uit.

1960
Geboorte van zijn eerste zoon, David.

Ontmoet de affichistes François Dufrêne, Jacques de la Villeglé, Raymond Hains en Domenico “Mimmo” Rotella, zijn tegenhangers van het Nouveau Réalisme die, net als Vostell, werken met gescheurde affiches en reclameborden.

1961

Eerste Duitse solo-expositie in Galerie Lauhus in Keulen.

Tijdelijke baan als ontwerper voor het tijdschrift Neue Illustrierte.

Eerste experimenten met de techniek van de vervaging, waarbij hij terpentine en tetrachloorkoolstof gebruikt op tijdschriften of foto’s om beelden te vervagen.

Voert samen met Nam June Paik en Benjamin Patterson meerdere acties uit in Keulen.

1962
Bereidt met George Maciunas en Nam June Paik het eerste internationale Fluxusfestival voor. De Fluxus Internationale Festspiele neuester Musik vinden van 1 tot 23 september in Wiesbaden plaats. Vostell voert Kleenex 1 op.

Ontmoet Joseph Beuys, Dick Higgins, Alison Knowles en Emmett Williams.

Reist naar Parijs en Kopenhagen.

Richt het tijdschrift dé-coll/age – Bulletin aktueller Ideen op.

Voert in Parijs  P.C. Petite Ceinture  op.

1963
Eerste solo-expositie in de Verenigde Staten bij Smolin Gallery in New York.

Ontmoet John Cage, Allan Kaprow, George Brecht, Robert Watts, La Monte Young, Allen Jones, Al Hansen, Christo, Claes Oldenburg en Andy Warhol, en ontmoet daar waarschijnlijk Boris Lurie voor de eerste keer.

Maakt zijn eerste experimentele film Sun in Your Head, die een jaar later in Amsterdam voor het eerst wordt vertoond.

1964
Tweede bezoek aan New York. Totstandkoming van de YOU.

Eerste Fluxusevenementen en -happenings in de pas geopende Galerie René Block.

Begint in april 1964 een briefwisseling met Boris Lurie die zijn hele leven zal duren.

1965
Geboorte van zijn tweede zoon, Rafael.

In samenwerking met Jürgen Becker publiceert Vostell het boek Happenings, Fluxus, Pop Art, Nouveau Réalisme bij Rowohlt Verlag.

Ontmoet Marcel Duchamp in Hannover.

Eind jaren ’60
Eind jaren zestig laat Wolf Vostell peies groeien, de haarlokken die orthodox-joodse mannen voor hun oren dragen, en begint hij traditionele chassidische kleding te dragen.

1967
Begint aan een cyclus van werken waarin hij commentaar levert op de oorlog in Vietnam.

1968
Oprichting van het Labor e. V. zur Erforschung akustischer und visueller Ereignisse (Laboratorium voor onderzoek naar akoestische en visuele verschijnselen) samen met componist Mauricio Kagel, Alfred Feussner en Friedrich W. Heubach, redacteur van het avant-gardistische tijdschrift Interfunktionen.

Op uitnodiging van het Institut für Moderne Kunst in Neurenberg realiseert Vostell – in samenwerking met technicus Peter Saage – de installatie E.d.H.R. (Elektronischer dé-coll/age-Happening-Raum), die vervolgens te zien is in de speciale tentoonstelling op de Biënnale van Venetië.

1969
Uitvoering van de radiohappening 100 mal Hören und Spielen in opdracht van de WDR.

Eerste in beton gegoten object Ruhender Verkehr (Opel Kapitän) in Keulen, in samenwerking met galerie art intermedia van Helmut Rywelski in Keulen.

Vostell noemt zijn plastische, in beton gegoten objecten ‘Ereignisskulpturen’ of ‘Aktionsplastik’.

1970
Harald Szeemann organiseert de eerste overzichtstentoonstelling van de internationale happening- en Fluxusbeweging bij de Kölnischer Kunstverein.

Vostells happening TV-Ochsen in de Kunsthalle in Keulen, waar de geboorte van een kalf zou worden getoond, wordt op het laatste moment verboden.

Totstandkoming van de installatie T.E.K. (Thermoelektronischer Kaugummi) in de Kunsthalle in Keulen en de happening Salat in een trein tussen Keulen en Aken, die een jaar duurt.

Vostell ontmoet de Italiaanse kunstverzamelaar Gino di Maggio, oprichter van de Galleria Multhipla in Milaan, en de Duitse kunsthandelaar Inge Baecker.

1971
Verhuist van Keulen naar West-Berlijn.

Richt het Happening Archiv Berlin (H.A.B.) op.

Maakt de cyclus Desastres de la Guerra.

1972
Medeoprichter van de eerste videotheek voor videokunst bij de Neuer Berliner Kunstverein.

In opdracht van de videotheek van de Neuer Berliner Kunstverein maakt hij op een Berlijns rangeerterrein een 45 minuten durende film genaamd Desastres, waarin een slaapwagon en lichamen te zien zijn die in beton worden gegoten.

Verkent de schilderkunst als medium, begint vanaf 1977 intensief te schilderen.

1973
Werkt aan de cycli Mania en Calatayud.

Eerste versie van de installatie Endogene Depression in Galleria Rotta in Genua.

Medeoprichter van  ADA – Aktionen der Avantgarde , dat in de herfst voor het eerst in Berlijn plaatsvindt. Als hoofdorganisator geeft de Neuer Berliner Kunstverein Wolf Vostell opdracht om de installatie Auto-Fieber te maken en de happening Berlin-Fieber uit te voeren.

1974
Neemt deel aan ADA 2 met de happening Erdbeeren.

In december wordt een overzichtstentoonstelling van Vostell geopend in A.R.C. 2 van het Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris; een uitgebreidere versie van de tentoonstelling reist in 1975 door naar de Neue Nationalgalerie in Berlijn.

Sticht het Museo Vostell Malpartida in het gebouw van een oude wolwasserij bij Malpartida de Cáceres, Spanje. Het museum wordt in 1976 officieel geopend en eind 1993 voltooid.

1977

Neemt deel aan Documenta 6  met de installatie La Quinta del Sordo / Das Haus der Tauben.

Gastdocent aan de Universität-Gesamthochschule Essen (nu Universität Duitsburg-Essen). Geeft colleges over de esthetiek van actie- en performancekunst.

Nadat hij in 1975 eerst een atelier in Parijs heeft gehuurd, werkt Vostell nu ook in Barcelona en Milaan.

1978
Ontmoet Salvador Dalí. Ze maken sculpturen voor elkaars musea in Figueras en Malpartida de Cáceres.

Organiseert voor het eerst de SACOM (Weken van de hedendaagse kunst) in Museo Vostell Malpartida.

1979
Ontwerpt voor dramaturg Hansgünther Heyme het decor voor een opvoering van Hamlet.

Ontmoet filmmaker en kunstcriticus Rudij Bergmann.

SACOM II vindt plaats in Museo Vostell Malpartida.

1980
Bij de Kunstverein Braunschweig organiseert Jürgen Schilling een overzichtstentoonstelling van Vostells schilderijen uit de periode 1954 tot 1979.

In het Institute of Contemporary Art in Los Angeles maakt Vostell de grootste versie van zijn installatie Endogene Depression (dertig betonnen tv-sculpturen met zeven levende kalkoenen).

1981
In samenwerking met organisator Dagmar von Gottberg realiseert Vostell de Fluxus-Zug als een mobiel museum in Noordrijn-Westfalen: een trein met negen containers en daarin zeven installaties reist langs zestien steden in Noordrijn-Westfalen. Vostell reist met de trein mee en verzorgt educatie- en bewustwordingstrainingen tijdens driedaagse verblijven in de betreffende steden.

1983
Reist naar Buenos Aires waar hij de Fluxusactie Beton-Tango uitvoert in het Centro de Arte y Comunicación.

Neemt deel aan de Bienal de São Paolo met de Fluxusgroep.

Organiseert DACOM (Dag van de hedendaagse kunst) in Museo Vostell Malpartida.

1984
Geeft een cursus als gastprofessor aan de Internationale Sommerakademie für Bildende Kunst in Salzburg.

1985
Gekozen tot voorzitter van de International Association to Protect Artists.

1987
Totstandkoming van de sculptuur Zwei Beton-Cadillacs in Form der nackten Maja voor de sculptuurboulevard op de Rathenauplatz in Berlijn ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad.

1990
Expositie van de cyclus The Fall of the Berlin Wall in de Galerie am Weidendamm in Oost-Berlijn.

Bekroond met de Médaille de la Ville de Paris, de hoogste onderscheiding van de stad Parijs.

1991
Koopt een boerderij ten zuiden van Berlijn waar hij zijn grote sculpturen gaat maken.

1992
Ontvangt een ereprofessoraat van de Berlijnse Senatsverwaltung für Kulturelle Angelegenheiten.

1994
Museo Vostell Malpartida wordt door de provinciale regering van Extremadura tot nationaal museum verklaard.

1996
Geboorte van kleinzoon Levi Jonathan.

1997
Eerste presentatie van het schilderij Shoah 1492-1945 in Galerie Fine Art Rafael Vostell in Berlijn.

Bekroond met de Hannah Höch-Preis door de Berlijnse Senatsverwaltung für Kultur en de Berlinische Galerie.

1998
Wolf Vostell overlijdt op 3 april in Berlijn aan hartfalen. Hij wordt begraven op de Cementerio Civil de la Almudena in Madrid.

Vostell ontvangt postuum de Medaille van Extremadura, de hoogste onderscheiding die door de Spaanse regio Extremadura wordt toegekend. Mercedes en Wolf Vostell (postuum) worden ereburgers van het dorp Malpartida.

-------------------------------------------------------------------------------------

1932
Born Wolfgang Schäfer on October 14 as the son of Regina Vostell and Hubert Schäfer. Wolfgang spends his childhood in Leverkusen together with his parents and younger sister Isolde (b. 1936).

1939
Flight to a cabin in the forest near Chomutov in the Sudetenland (Czechoslovakia, now Czech Republic) at the start of World War II.

1945
Return to Cologne on foot via Budweis, Prague, Dresden, Gera, and Kassel.

1950-53
Apprenticeship in Cologne as photo-lithographer and begins painting.

1952
Takes on his mother’s maiden name, calling himself Wolf Vostell.

Visits Alfred Kubin (1877–1959) in Austria.

1954
Attends the painting and experimental typography program at the Werkkunstschule in Wuppertal.

Travels to Paris in August for a month-long stay and encounters the newspaper Figaro and discovers the double meaning of the French word décollage in a report on a plane crash. Later, he coins the term dé-coll/age for his artistic practice.

Meets composer Karlheinz Stockhausen at the German broadcasting corporation WDR in Cologne.

1955-56
Student at the École Nationale Supérieure des Beaux-Arts in Paris in painting, graphic art, and anatomy.

Assistant of graphic designer A.M. Cassandre (Adolphe Jean-Marie Mouron, 1901–1968).

Starts using paint and fire to rework fragments of posters and billboards.

1957

Attends the Kunstakademie in Düsseldorf.

1958
Realizes his first happening, Le Spectacle est dans la Rue (The Theatre is on the Street) in Paris. Named after a book by Cassandre, this happening is the first in Europe.

Vostell creates the first object-picture incorporating television sets.

He starts to collect found objects for his first environment, Das schwarze Zimmer (The Black Room), comprising Deutscher Ausblick (German Outlook), Treblinka, and Auschwitz Scheinwerfer 568 (Auschwitz Spotlight 568), which he realizes and exhibits for the first time in 1963 in the Galerie Parnass, Wuppertal.

Makes his first trip to Extremadura and holds his first solo exhibition in Cáceres, Spain.

1959
Marries his lifelong creative partner, Mercedes Guardado Olivenza (b. 1933) in Cáceres.

Returns to Paris and Cologne.

First electronic dé-coll/age through television distortions. Starts working with oscillograms and electroacoustic objects.

Has contact with broadcaster WDR and record company Electrola and performs TV-dé-coll/age für Millionen.

1960
Birth of his first son, David.

Meets the affichistes Francois Dufrene, Jacques de la Villeglé, Raymond Hains, and Domenico “Mimmo” Rotella, his Nouveau Réalisme counterparts who, like Vostell, work with torn posters and billboards.

1961
First German solo exhibition at Galerie Lauhus in Cologne.

Temporary job making layouts for Neue Illustrierte magazine.

First experiments with blurrings, where he uses turpentine and carbon tetrachloride on magazines or photographs to blur images.

Performs multiple actions with Nam June Paik and Benjamin Patterson in Cologne.

1962
Prepares the first international Fluxus festival with George Maciunas and Nam June Paik. The Fluxus Internationale Festspiele neuester Musik take place in Wiesbaden from September 1 to 23. Vostell performs Kleenex 1.

Meets Joseph Beuys, Dick Higgins, Alison Knowles, and Emmett Williams.

Travels to Paris and Copenhagen.

Founds the magazine dé-coll/age – Bulletin aktueller Ideen.

Performs Dé-coll/age-Bus-Happening P.C. Petite Centure in Paris.

1963

First solo exhibition in the United States at the Smolin Gallery in New York.

Meets John Cage, Allan Kaprow, George Brecht, Robert Watts, La Monte Young, Allen Jones, Al Hansen, Christo, Claes Oldenburg, and Andy Warhol, and probably meets Boris Lurie for the first time there.

Produces his first experimental film Sun in Your Head, which is shown for the first time in Amsterdam the following year.

1964
Second visit to New York. Realization of the dé-coll/age-Happening YOU.

First Fluxus Events and Happenings at the newly opened Galerie René Block.

Starts a lifelong correspondence with Boris Lurie in April.

1965
Birth of his second son, Rafael.

In collaboration with Jürgen Becker, Vostell publishes the documentation Happenings, Fluxus, Pop Art, Nouveau Réalisme with Rowohlt Verlag.

Meets Marcel Duchamp in Hannover.

Late 1960s
In the late 1960s, Wolf Vostell starts growing out payot, sidelocks typically worn by orthodox Jewish men, and he starts wearing traditional Hasidic dress.

1967
Starts a cycle of works commenting on the Vietnam War.

1968
Founds the Labor e. V. zur Erforschung akustischer und visueller Ereignisse (Laboratory for Researching Acoustic and Visual Events) together with composer Mauricio Kagel, Alfred Feussner, and Friedrich W. Heubach, editor of the avant-garde magazine Interfunktionen.

Upon invitation by the Institut für Moderne Kunst in Nuremberg, Vostell realizes—in collaboration with the technologist Peter Saage—the installation E.d.H.R. (Elektronischer dé-coll/age-Happening-Raum), which is subsequently shown in the special exhibition at the Art Biennale in Venice.

1969
Performance of the radio happening 100 mal Hören und Spielen, commissioned by the WDR.

First concrete embedding Ruhender Verkehr (Opel Kapitän) in Cologne in collaboration with Helmut Rywelski’s art intermedia gallery in Cologne.

Vostell calls his plastic concrete embeddings event-sculptures or action-plastics.

1970
Harald Szeemann organizes the first retrospective of the international Happening and Fluxus movement at the Kölnischer Kunstverein.

At the last minute, a performance ban prevents the realization of the Vostell happening TV-Ochsen, which was to show the birth of a calf at the Kunsthalle in Cologne.

Realization of the installation T.E.K. (Thermoelektronischer Kaugummi) at the Kunsthalle in Cologne and the happening Salat in a train between Cologne and Aachen, which is continued for one year.

Vostell meets Italian art collector Gino di Maggio, founder of the Galleria Multhipla in Milano, and German art dealer Inge Baecker.

1971
Moves from Cologne to West Berlin.

Founds the Happening Archiv Berlin (H.A.B.).

Creates the Desastres de la Guerra cycle.

1972
Cofounds the first video library for video art at the Neuer Berliner Kunstverein.

On commission of the video library of Neuer Berliner Kunstverein, he makes a forty-five-minute film called Desastres in a Berlin shunting yard, showing the concrete embedding of a railroad sleeping car and concrete embeddings of bodies.

Explores painting as a medium, starts painting intensively from 1977 onwards.

1973
Works on the cycles Mania and Calatayud.

First version of the installation Endogene Depression at Galleria Rotta in Genoa.

Cofounds the Festival ADA – Avant-Garde Actions, which takes place in Berlin for the first time in the fall. As the main organizer, Neuer Berliner Kunstverein commissions Wolf Vostell with the realization of the installation Auto-Fieber and of the happening Berlin-Fieber.

1974
Participates in ADA 2 with the happening Erdbeeren.

In December, a Vostell retrospective is opened in the A.R.C. 2 of the Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris; in an expanded scope, the retrospective will go on to the Neue Nationalgalerie in Berlin in 1975.

Founds the Museo Vostell Malpartida in the building of an old wool scouring line near Malpartida de Cáceres, Spain. The museum is officially opened in 1976 and completed at the end of 1993.

1977
Participates in Documenta 6 with the installation La Quinta del Sordo / Das Haus der Tauben.

Guest lecturer at the Comprehensive University of Essen (today University of Duisberg-Essen). Lectures on the aesthetics of Action and Performance Art.

After first renting a studio in Paris in 1975, Vostell now also works in Barcelona and Milan.

1978
Meets Salvador Dalí and they produce sculptures for each other’s museums in Figueras and Malpartida de Cáceres.

Organizes the SACOM (Week of Contemporary Art) at the Museo Vostell Malpartida for the first time.

1979
Designs the stage for a performance of Hamlet for dramaturgist Hansgünther Heyme.

Meets filmmaker and art critic Rudij Bergmann.

SACOM II takes place at Museo Vostell Malpartida.

1980
At Kunstverein Braunschweig, Jürgen Schilling organizes the retrospective of Vostell paintings from 1954 to 1979.

At the Institute of Contemporary Art in Los Angeles, Vostell realizes the largest version of his installation Endogene Depression (thirty concrete TV sculptures with seven live turkeys).

1981
Organized by Dagmar von Gottberg, Vostell realizes the Fluxus-Zug as a mobile museum in North Rhine-Westphalia: a train with nine containers comprising seven installations travels through sixteen cities in North Rhine-Westphalia. Vostell accompanies the train and provides educational and awareness training during three-day stays in the respective cities.

1983
Trip to Buenos Aires where Vostell realizes the Fluxus action Beton-Tango (Concrete Tango) at the Centro de Arte y Comunicación.

Participates in the Bienal de São Paolo with the Fluxus group.

Organizes DACOM (Day of Contemporary Art) at the Museo Vostell Malpartida.

1984
Teaches a course as a guest professor at the International Summer Academy for Fine Arts in Salzburg.

1985
Elected chairman of the International Association to Protect Artists.

1987
Realization of the sculpture Zwei Beton-Cadillacs in Form der nackten Maja for the boulevard of sculptures at the Rathenau Place in Berlin on the occasion of the city’s 750-year anniversary.

1990
Exhibition of the picture cycle The Fall of the Berlin Wall at the Galerie am Weidendamm in East Berlin.

Awarded the Médaille de la Ville de Paris, the highest award of the city of Paris.

1991
Acquires a farm south of Berlin, which becomes the production center for his large sculptures.

1992
Receives an honorary professorship from the Berlin Senate for Cultural Affairs.

1994
​​​​​​​Museo Vostell Malpartida is made a national museum by the provincial government of Extremadura.

1996
Birth of grandson Levi Jonathan.

1997
First presentation of the picture Shoah 1492 – 1945 at Galerie Fine Art Rafael Vostell in Berlin.

Awarded the Hannah Höch Prize by the Berlin Senate of Cultural Affairs and the Berlinische Galerie.

1998
Wolf Vostell dies of heart failure on April 3 in Berlin. He is buried at Cementerio Civil de la Almudena in Madrid.

Vostell posthumously receives the Medal of Extremadura, the highest honor awarded by the Spanish Extremadura. Mercedes and Wolf Vostell (posthumously) are given the freedom of the village of Malpartida.