Bokaal met deksel

BESCHRIJVING

Gewelfde voet met neerwaarts omgeslagen rand, centraal een tweede laag glas in vorm geblazen met ribben en punten. Holle balusterstam met nodus en schijven, ín de nodus een muntstuk: een Neurenbergse dukaat met tekst: "Imp. Ferdinan. III P.F. Augusto Pacis executio decreta Noriberga MDCL 16 Iuni". Cilindrische kelk, de afgeronde onderkant met tweede laag in vorm geblazen met ribben en punten. Deksel gewelfd met naar buiten gevouwen rand en identieke in vorm geblazen ribben en punten; holle balusterknop. Voet gegraveerd met bladkrans met bessen, op de kelk gegraveerd een gekroonde scepter tussen palmtakken en het opschrift "Vivat Brandenburg".



COMMENTAAR

De collectie Duits gegraveerd glas bevat enkele bijzondere stukken als de grote roemer met diamantgravure en de Boheems/Silezische glazen met verfijnde radgravures . Een ander hoogtepunt wordt gevormd door de beker met de mythologische voorstelling van Meleager en Atlanta, gegraveerd door Meester HI . Deze beker werd in 1990 aangeschaft om een link te leggen met de toen nog in de collectie aanwezig grote bokaal van Franz Gondelach (afb. 14, p. 21). Deze bokaal, vervaardigd voor de Haagse schutterij St. Joris, is in de late jaren negentig overgedragen aan het Haags Historisch Museum. Veel Duits glas van een gemiddelde productie is in de achttiende eeuw naar de Nederlanden geëxporteerd. Gezien de Hollandse opschriften moet het mogelijk zijn geweest in glaswinkels speciale voorstellingen en opschriften te bestellen die in Duitsland werden gegraveerd.



DATERING

De dukaat waarop Ferdinand III (1608-1657), keizer van het Heilige Roomse Rijks, is geslagen, was al een oudere munt op het moment van insmelting. Wellicht is dit opzettelijk gedaan: Brandenburg vocht gedurende de Dertigjarige Oorlog tegen de Duitse Keizer die na de Vrede van Münster of Westfalen minder zeggenschap kreeg over de keurvorsten, onder wie de keurvorst van Brandenburg. Het komt vaker voor dat in een grote holle nodus of baluster van de stam een munt wordt verwerkt. Dit gegeven vormt een belangrijk aanknopingspunt voor de datering 'ante quem', de datum waarna het glas moet zijn gemaakt. Zie voor een bijzonder voorbeeld van een glas met munten Ritsema van Eck, Zijlstra-Zweens 1993, nr. 227



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 241



Vermelde literatuur/referenties:



Ritsema van Eck, Zijlstra-Zweens 1993

P.C. Ritsema van Eck, H.M. Zijlstra-Zweens, cat. Glass in the Rijksmuseum, I, Zwolle/Amsterdam (Rijksmuseum) 1993