Piet Mondriaan [1872-1944]

Bomen aan het Gein: opkomende maan

Piet Mondriaan (Amersfoort, 1872- New York, 1944) is een pionier van de abstracte kunst. Zijn oeuvre toont de weg die hij aflegt van figuratie naar abstractie. Mondriaan begint zijn artistieke loopbaan als schilder van landschappen, en af en toe bloemen en koeien. Hij eindigt met radicaal abstract werk, dat met de primaire kleuren en horizontale en verticale lijnen wereldberoemd is geworden. Mondriaans oeuvre toont een continue experiment met kleur, vorm en lijn. Aan het begin van de twintigste eeuw geeft hij landschappen weer in felle kleuren, waarmee hij nadrukkelijk een bepaalde sfeer wil scheppen. Bomen aan het Gein: opkomende maan (1907) is hier een goed voorbeeld van.



Na zijn afstuderen aan de Amsterdamse Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in 1895 schildert Mondriaan veel landschappen in en om Amsterdam. Vanaf 1906 zijn dit vooral avond- of nachtlandschappen. Mondriaan probeert de sfeer van kleurrijke zonsondergangen te vatten in zijn schilderijen. Hij is geïnteresseerd in zwakke contrasten: hoe kleiner de contrasten en hoe lager de helderheid, hoe meer plezier hij lijkt te hebben in het schilderen op dat moment. Daarnaast is er een poëtische aanleiding om nachtlandschappen te maken: de verstilling en de contemplatieve rust zijn als een balsem voor het hart.



Van Bomen aan het Gein: opkomende maan maakt Mondriaan twee versies. Het schilderij maakt hij naar het lijkt vrij vlot en schetsmatig. Het goudgeel, groen, bruin en zwart dat hij gebruikt, vloeit samen in de roodbruine kleur van het eindresultaat. Daarnaast maakt hij een houtskooltekening van deze voorstelling. Waar in de tekening de nadruk op het lijnenspel ligt, ligt dit in het schilderij op de lichtval en op kleur. De lijn heeft plaatsgemaakt voor kleur, vorm en sfeer. Bijzonder is dat Mondriaan de houtskooltekening van de bomen aan het Gein niet zozeer ziet als voorstudie, maar als een zelfstandig werk, gelijkwaardig aan het schilderij.



Het Kunstmuseum Den Haag huist de grootste verzameling Mondriaans ter wereld. Verzamelaar Salomon B. Slijper legt vanaf 1950 samen met Louis Wijsenbeek, directeur van het Gemeentemuseum van 1950-1976, de fundamenten voor deze museale collectie schilderijen en tekeningen. Mondriaans Victory Boogie Woogie, zijn laatste werk uit 1942-1944, vormt de kroon op de verzameling.