glas: onbekende glasblazer
gravure: in de trant van Willem Mooleyser (ca. 1640-1700), Rotterdam

Fluitglas

Rechts op de foto



BESCHRIJVING

Voet vernieuwd. Stam gevormd uit een kleurloze, geribbelde glasdraad, opgerold tot een schijf en twee vleugels van blauw glas, geknepen en met wafelpatroon. Hoge conische kelk, gegraveerd met een omhoog slingerende druivenrank.



VERVAARDIGING

Over de graveur Willem Mooleyser (ca. 1640-1700) is weinig meer bekend dan dat hij in Rotterdam met vrouw en kinderen leefde. Hij signeerde tussen 1663 en 1693 negen glazen, versierd met wapens, loofwerk, allegorische voorstellingen en, het meest bekend, dansende boeren en boerinnen. Zijn graveerstijl kenmerkt zich door een wat nerveuze krasstijl met weinig dieptewerking, zeer levendige voorstellingen, maar enigszins stugge letters. Op grond van overeenkomsten in de weergave van bloemen (in het bijzonder de ganzerik), druivenranken en figuren zijn veel andere glazen aan hem toegeschreven. Volgens een aantal auteurs is dit niet altijd terecht, omdat meer graveurs deze motieven hebben toegepast (zie Hudig 1926 a; Hudig 1926 b, p. XXI-XXII, reprint p. 10, 11; Schadee 1989, p. 22; Smit 1994, p. 93; Ritsema van Eck 1995, p. 470). Het Kunstmuseum bezit geen glazen die door Mooleyser zijn gesigneerd, wel wordt een glas aan hem toegeschreven . Vier glazen, waarvan drie in het verleden zijn bestempeld als Mooleyser, worden nu als 'in de trant van' Willem Mooleyser gekwalificeerd .



VERVAARDIGING

Dit glas is niet eerder gepubliceerd en om die reden niet opgenomen in Smit 1994. De graveerstijl van de druiven met kenmerkende vorm van tros, bladeren en haast nerveus gekraste, hangende grijpranken is zeer vergelijkbaar met de ranken op het aan Mooleyser toegeschreven glas met Geloof, Hoop en Liefde .



VOORSTELLING

Een speciaal aspect van de Nederlandse diamantgravures uit de tweede helft van de zeventiende eeuw is de prachtige, naturalistische weergave van planten en bloemen. De vlotte tekening van de druivenranken op de fluit en van de bloemen op de fles bijvoorbeeld is radicaal anders dan die van de gestileerde ranken en bloemen uit Venetië . Een van de eersten die daarmee begon, was Anna Roemers Visscher. Al in 1621 graveerde zij een roemer met levensechte bloemen en insecten (collectie Rijksmuseum, zie Ritsema van Eck 1995, nr. 14). De grote aandacht in de zeventiende eeuw voor de inheemse, maar ook exotische flora blijkt uit de talloze bloemenboeken en botanische prentuitgaven, die voor de glasgraveurs een bron van inspiratie waren. Niet alle bloemversieringen bereiken het niveau van bijvoorbeeld de fles . Veel graveurs werkten meer gestileerd en waren mogelijk ook van Venetiaanse afkomst, zoals bij het vleugelglas .



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 271



Vermelde literatuur/referenties:



Hudig 1926 a

F. Hudig, 'De glasgraveur W. Mooleyser', in: Oud Holland 43 (1926), p. 221-227



Hudig 1926 b

F. Hudig, 'Diamond engraving', in: W. Buckley, European glass, Londen 1926, p. 14-34; ook verschenen als reprint met de title An essay on Dutch Glass Engravers, Plymouth 1926



Ritsema van Eck 1995

P. C. Ritsema van Eck, cat. Glass in the Rijksmuseum, II, Zwolle/Amsterdam (Rijksmuseum) 1995



Schadee 1989

N.I. Schadee, cat. tent. Met rad en diamant, gegraveerde glazen uit Rotterdamse collecties, Rotterdam (Historisch Museum), Rotterdam 1989



Smit 1994

F.G.A.M. Smit, A concise catalogue of European line-engraved glassware 1570-1900, Peterborough (ongepubliceerd manuscript) 1994