Kroonluchter

BESCHRIJVING

Kroon met armen in de vorm van bladeren en versierd met losse bloemen.



BESCHRIJVING

Centrale as van metaal met glazen vaasvormige elementen met knopen en drie komvormige delen, waarin zilverkleurige klossen met ronde gaten. In de onderste grote klos plaats voor acht S-vormig gebogen glazen armen met losse vetvangers en vierentwintig ornamenten: acht S-vormig gebogen bladeren, acht opstaande bloemen op rechte stengels en acht opstaande bladeren met bloemklokjes. In de middelste kleinere klos plaats voor twaalf ornamenten: vier staande bloemen, vier hangende en vier staande bladeren, beide met bloemklokjes. In de bovenste klos plaats voor zes ornamenten: drie bloemen en drie krullende bladeren met bloemklokjes. Glas in vorm en vrij geblazen, met geknepen details, deels met wafelpatroon.



COMMENTAAR

De vroegste glazen kroonluchters waren behangen met bergkristal dat in de zeventiende eeuw in toenemende mate werd vervangen door glas. Beide materialen weerspiegelen kaarslicht prachtig en versterken daarmee de lichtopbrengst. Bovenal spelen kronen in het centrum van een staatsievertrek een representatieve rol. Glazen kroonluchters zijn vanaf de zeventiende eeuw in heel Europa vervaardigd, maar de belangrijke glascentra bevonden zich in Frankrijk, Engeland, Bohemen en Italië. De modellen verschillen in constructie, gebruik van brons of glas en vorm van versiering. Franse kronen bestaan uit bronzen korven, waaraan talloze geslepen pendeloques. In andere landen werden vanaf de late zeventiende eeuw over het algemeen kronen opgebouwd uit een centrale stang van metaal, die geheel is weggewerkt achter glazen elementen en houten klossen, waarin de glazen armen en ornamenten zijn geplaatst. Bollen, armen en sierelementen zijn bij Engelse en Boheemse kronen in facetten geslepen. De in Venetië vervaardigde glazen kronen, waarvan drie exemplaren in de collectie van het Kunstmuseum, onderscheiden zich door een overvloedig gebruik van vrij geblazen sierelementen als bloemen, bladeren, dennenappels en kettingen. Ook kleurig glas is daarbij toegepast. Zie over kroonluchters: Holey 1964; Lomax e.a. 1992, p. 42-47; en vooral Klappenbach 2001; specifieke Venetiaanse voorbeelden: Gasparetto 1958, fig. 138-139; Holey 1964, afb. XII.1 en XII.2; Barovier Mentasti 1982, afb. 147; Dreier 1989, nr. 166; J.G.S. 41 (1999), p. 188, nr. 20; Klappenbach 2001, afb. 13-16, 72, 81.



HERKOMST

De kroon is aangekocht voor Museum Bredius, toen nog gevestigd aan de Prinsegracht 6 Den Haag.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 158



Vermelde literatuur/referenties:



Barovier Mentasti 1982

R. Barovier Mentasti, Il vetro veneziano, Milaan 1982



Dreier 1989

F.A. Dreier, cat. Venezianische Gläser und 'Façon de Venise', Berlijn (Kunstgewerbemuseum) 1989



Gasparetto 1958

A. Gasparetto, Il vetro di Murano, Venetië 1958



Holey 1964

L. Holey,'Der Kristalkronleuchter, seine Entstehung und Entwicklung', in: Stifter Jahrbuch 8 (1964), p. 7-36



J.G.S.

Journal of Glass Studies, uitgave Corning Museum of Glass, Corning, New York



Klappenbach 2001

K. Klappenbach, cat. Kronleuchter mit Behang aus Bergkristall un Glas sowie Glaskronleutchter bis 1810, Berlijn (Kunstsammlungen Angewandte Kunst Stiftung Preussische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg) 2001



Lomax e.a. 1992

K. Lomax e.a., Country house lighting, Leeds (Temple Newsam) 1992