Kunstmuseum Den Haag heeft een schatkamer van meer dan 160.000 kunstwerken. Hier werken we aan de online ontsluiting van de hoogtepunten uit deze collectie.
Kunstmuseum Den Haag presenteert de eerste tentoonstelling in Nederland ooit over het leven en werk van Anni en Josef Albers. Dit beroemde kunstenaarskoppel heeft met hun kunst én inspirerende docentschap een niet te overschatten impact gehad op de ontwikkeling van de moderne kunst.
Met meer dan 200 werken, waaronder textiel, schilderijen, grafiek, foto’s, meubels en tekeningen, laat de tentoonstelling zien hoe Anni Albers (1899 -1994) uitgroeit tot een ware pionier van de moderne textielkunst en Josef Albers (1888-1976) een artistieke ontwikkeling doormaakt die uitmondt in zijn wereldberoemde reeks Homage to the Square, een serie van ontelbaar veel kleurenstudies in een vierkant vlak.
Komende vanuit Europa ontdekken de twee kunstenaars, die op het randje van 19e eeuw in Duitsland worden geboren, in Amerika de rijkdom van de oude culturen van Zuid-Amerika. Met respect voor die culturen proberen ze als docenten hun studenten het culturele belang van die gebruiksvoorwerpen en kunstschatten mee te geven. Tegelijkertijd laten die culturen diepe sporen achter in hun eigen werk. De rijke traditie van textiel verdiept Anni’s kennis en ideeën. Josef laat zich in zijn composities inspireren door de architectuur van Mexico en Peru.
In 1922 ontmoeten de twee elkaar op het befaamde Bauhaus. Hier ontspringt een levenslange liefdevolle en professionele relatie, die al snel wordt bezegeld met een huwelijk. De opkomst van het Naziregime doet het paar in 1933 besluiten Duitsland te ontvluchten en hun leven als kunstenaar en docent voort te zetten in de Verenigde Staten.
Anni Albers: grondlegger van de moderne textielkunst
Aan het begin van haar opleiding wordt Anni Albers, zoals de meeste vrouwen binnen het Bauhaus, tegen haar zin in gestimuleerd zich op weefkunst te richten. Eenmaal in het textielatelier slaat haar teleurstelling echter snel om in groot enthousiasme voor de veelzijdigheid van dit medium. Ze experimenteert met verschillende technieken, laat het weefpatroon een nadrukkelijk onderdeel vormen van haar composities en combineert draden van jute en katoen met metaaldraad of synthetisch materiaal als cellofaan. Vanwege dit onconventionele materiaalgebruik, haar innovatieve stijl en haar inzet voor de emancipatie van de weefkunst als beeldende kunst, groeit Anni Albers uit tot een van de grondleggers van de moderne textielkunst.
Josef Albers: de werking van kleur
Josef Albers wijdt zijn werkzame leven aan het onderzoek naar de fysieke en emotionele werking van kleur. Aanvankelijk door middel van geometrische composities van gezandstraald glas. Binnen het medium van de schilderkunst ontwikkelt hij een unieke abstracte beeldtaal waarin alles draait om de visuele interactie van kleur. Deze experimenten leiden uiteindelijk tot zijn inmiddels beroemde schilderijen- en grafiekreeks Homage to the Square, een schijnbaar onuitputtelijke serie van harmonieuze kleurcombinaties.
Docentschap
Tot op hoge leeftijd zijn en blijven Josef en Anni Albers verbonden aan diverse onderwijsinstituten. Hun voornaamste ambitie om actief te zijn als docenten vat Josef samen in de woorden: ‘to open eyes’. Ze moedigen nieuwe generaties aan de ogen te openen voor de wonderen om zich heen: van natuur tot cultuur, van vorm tot kleur. Onder hun schare oud-studenten, collega’s en andere nauwe contacten bevinden zich grote namen als beeldhouwer Ruth Asawa, danser Merce Cunningham, componist John Cage en schilder Robert Rauschenberg.
Josef Albers Angular, 1935 Olieverf op houtvezelplaat 40,6 x 50,2 cm The Josef and Anni Albers Foundation
Anni Albers Red and Blue Layers, 1954 Katoen 61,6 x 37,8 cm The Josef and Anni Albers Foundation
Josef Albers, Study for Homage to the Square: Autumn Sound, 1962 Olieverf op Masonite 45,7 x 45,7 cm The Josef and Anni Albers Foundation
Josef Albers Gitterbild (Rasterbeeld), ca. 1921 Glas, metaal en ijzerdraad 32,4 x 28,9 cm The Josef and Anni Albers Foundation
Anni Albers, Epitaph, 1968 Katoen, jute en Lurex 149,8 x 58,4 cm The Josef and Anni Albers Foundation
Josef Albers, Study for Homage to the Square: Blue Depth, 1961, 81 x 81 cm, Kunstmuseum Den Haag
Tentoonstelling
Om de veelzijdigheid van de oeuvres van Anni en Josef Albers in beeld te brengen brengt Kunstmuseum Den Haag een verzameling van circa 200 werken samen. De selectie bestaat uit topstukken uit het oeuvre van beide kunstenaars, die chronologisch-thematisch worden getoond, beginnende bij hun vormende opleiding aan het Bauhaus, hun vertrek naar de revolutionaire opleiding Black Mountain College in de Verenigde Staten, de inspiratie die zij vonden in de precolumbiaanse cultuur en hun blijvende impact op de moderne kunst.
De tentoonstelling toont ook aan hoe het leven en werk van dit kunstenaarskoppel nauw met elkaar is verbonden. Hoewel ze beiden werken met verschillenden materialen, delen ze dezelfde levenshouding, artistieke visie, nieuwsgierigheid naar de ander en inspiratiebronnen. Centraal staat het experiment, en de uitdaging om aan de hand van zelfopgelegde beperkingen op het gebied van kleur, vorm of materiaalgebruik te komen tot de meest innovatieve composities.
Precolumbinaanse cultuur als inspiratiebron
Daarnaast besteedt het museum uitgebreid aandacht aan de invloed van de precolumbiaanse cultuur op het werk van zowel Anni als Josef Albers. Dankzij hun reizen naar landen als Mexico, Chili en Peru ontdekt het echtpaar de schoonheid en kwaliteit van de cultuur van lang verdwenen beschavingen van voor de Europese kolonisatie. Naast de aantoonbare invloed op hun werk toont het museum ook enkele voorbeelden van eeuwenoude precolumbiaanse sculpturen en textielfragmenten uit de privéverzameling van het echtpaar Albers.
Catalogus
Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus. De publicatie telt ruim 200 pagina’s en wordt uitgegeven door WBOOKS, met bijdragen van Frouke van Dijke, Willem van Roij, Nicholas Fox Weber en Caro Verbeek. De vormgeving is van Typography and Other Serious Matters. De catalogus is vanaf oktober beschikbaar voor 34,95 euro.
