Kunstmuseum Den Haag heeft een schatkamer van meer dan 160.000 kunstwerken. Hier werken we aan de online ontsluiting van de hoogtepunten uit deze collectie.
In 2017 is het honderd jaar geleden dat De Stijl is opgericht. Nederland viert dit met het feestjaar Mondriaan tot Dutch design. 100 jaar De Stijl. Met ’s werelds grootste Mondriaan-collectie – en tevens een van de grootste De Stijl-collecties – is het Gemeentemuseum het middelpunt van dit feestelijke jaar. Vier tentoonstellingen zetten de groep hemelbestormers op het erepodium dat zij verdienen. Op 11 februari trapt het museum af met een tentoonstelling over de ontstaansgeschiedenis van een nieuwe kunst die de wereld voorgoed heeft veranderd.
In de mode of de vormgeving van magazines. Op verpakkingen, in advertenties of in videoclips. De kleurencombinatie van rood, geel en blauw die De Stijl iconische status heeft gegeven, is nog steeds heel geliefd. Maar wie heeft deze kenmerkende signature style eigenlijk bedacht? Het antwoord vindt u vanaf februari in het Gemeentemuseum Den Haag. De tentoonstelling Piet Mondriaan en Bart van der Leck. De uitvinding van een nieuwe kunst vertelt het verhaal van de vriendschap en wederzijdse beïnvloeding tussen twee schilders die heeft geleid tot het inhoudelijk fundament van De Stijl.
Anonieme fotograaf, Bart van der Leck met dochter op schoot, 1915. RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Bart van der Leck, De houthakkers, 1928, olieverf op doek, 157 x 182.5 cm. Kunstmuseum Den Haag (Wibbina-Stichting).
Bart van der Leck, Compositie No. 8, 1917, olieverf op doek, 95 x 130 cm, Kunstmuseum Den Haag
Bart van der Leck, Affiche voor tentoonstelling Van der Leck in Voor de Kunst, 1919, 116 x 55 cm, lithografie. Gemeentemuseum Den Haag.
Piet Mondriaan [1872-1944], Compositie No. 3 met kleurvlakjes, 1917, Olieverf op doek, 48 x 61 cm, Kunstmuseum Den Haag
Anonieme fotograaf, Piet Mondriaan, 1917. RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Piet Mondriaan, Compositie in kleur B, 1917, olieverf op doek, 50,5 x 45 cm. Kröller-Müller Museum, Otterlo.
Bart van der Leck, De storm, 1916, olieverf op doek, 118 × 159 cm. Kröller-Müller Museum, Otterlo.
Wie is de uitvinder van de wereldberoemde kleurencombinatie van rood, geel en blauw?
Kunstenaarsvriendschap
Piet Mondriaan en Bart van der Leck ontmoeten elkaar in 1917 in Laren. Een dorpje waar zich op dat moment veel kunstenaars verzamelen. Mondriaan heeft dan al even in Parijs gewoond, maar kan door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog na een familiebezoek in Nederland tijdelijk niet terug naar Parijs. Bart van der Leck heeft veel in Nederland gewerkt, waaronder in Den Haag.
Van der Leck en Mondriaan zijn er allebei van overtuigd dat er een nieuwe kunst voor een moderne wereld moet komen. Van der Leck bouwt voort op zijn ervaringen als glasschilder en zijn bewondering van de simpele vormgeving van Egyptische kunst. Mondriaan is direct geboeid door het kleurgebruik van Van der Leck. Van der Leck op zijn beurt is onder de indruk van Mondriaans zoektocht naar abstractie. In navolging van Mondriaan begint hij zijn doeken ook ‘composities’ te noemen en durft hij de figuratie los te laten.
De tentoonstelling vertelt het verhaal van de vriendschap die heeft geleid tot het inhoudelijk fundament van De Stijl.
Abstractie en doorbeelding
In Parijs vindt Mondriaan de sleutel tot de abstractie in het kubisme. Tijdens zijn eerste jaren daar maakt hij voornamelijk kubistische bewerkingen van eerder gemaakt figuratief werk. Van der Leck legt een andere route af. Hij maakt gebruik van een methode die hij doorbeelding noemt. Beginnend bij een schets van een situatie uit de werkelijkheid, een persoon of een dier, brengt hij deze stap voor stap terug tot geometrische vormen. Zo komen beide kunstenaars onafhankelijk van elkaar tot een manier om abstracte kunst te maken.
Niet eerder waren de onderlinge relatie en blijvende invloed van Mondriaan en Van der Leck onderwerp van een tentoonstelling. De presentatie ontrafelt het verhaal van de vriendschap aan de hand van schilderijen, historische foto’s en ander archiefmateriaal. Met prachtige bruiklenen uit het Museum of Modern Art (MoMa) en het Solomon R. Guggenheim Museum.
![Piet Mondriaan [1872-1944], Compositie No. 3 met kleurvlakjes, 1917, Olieverf op doek, 48 x 61 cm, Kunstmuseum Den Haag](/sites/default/files/styles/carousel_370y/public/images/Tentoonstellingen/Vaste%20tentoonstellingen/Mondriaan%20%26%20de%20Stijl/Mondriaan%20jaar%202017/Piet%20Mondriaan/Piet%20Mondriaan%20-%20Compositie%20No.%203%20met%20kleurvakjes%20%281917%29.jpg?itok=gl5WgTVy "Piet Mondriaan [1872-1944], Compositie No. 3 met kleurvlakjes, 1917")
