Frans Zwartjes [1927]

Zonder titel

Hoewel het Kunstmuseum Den Haag meer dan zeshonderd foto's van Frans Zwartjes in de collectie heeft, is hij als fotograaf nauwelijks bekend. In zijn biografie wordt hij steevast als filmmaker, musicus, componist, vioolbouwer, tekenaar, schilder en beeldhouwer aangemerkt. De fotocollectie, die in 2013 door het museum rechtstreeks van de kunstenaar is verworven, betreft dan ook niet een verzameling van afzonderlijke autonome beelden, maar een fotodocumentair archief van Zwartjes' film- en performancepraktijk voornamelijk uit de jaren 1965-1980. Toch blijkt het multi-talent van deze Hagenaar ook te schuilen in zijn fotografie, want een groot deel van de collectie bevat juweeltjes van foto's die met gemak de vergelijking van het werk van stijlverwante fotografen uit die tijd kunnen doorstaan, zoals dat van Sanne Sannes en Gerard Fieret.

Net zoals zijn experimentele films (meer dan vijftig sinds eind jaren 60) getuigen Zwartjes' foto's van een opzettelijk gebrek aan verhalende continuiteit en vormvastheid. Zijn werk is inituitief en fluide, en lijkt ingegeven door een constante stream of consciousness waarin het streven naar vrijheid en authenticiteit de boventoon voert. De sfeer in zijn werk is wisselend alledaags en psychedelisch, huiselijk en metafysisch, ofwel net zo begrijpelijk als onnavolgbaar. En altijd is er die erotische geladenheid, conform de tijdgeest van de seksuele revolutie.

In bijgaande foto ligt het naaktmodel monumentaal op een sokkel gedrapeerd alsof het een beeld van Michelangelo betreft (uit 1521, op het grafmonument van de De Medici's in Florence), maar verraadt de pruik (en/of de jutezak?) en de rommelige achtergrond een pretentieloos decor.