Kunstmuseum Den Haag heeft een schatkamer van meer dan 160.000 kunstwerken. Hier werken we aan de online ontsluiting van de hoogtepunten uit deze collectie.
Je kon er aan het eind van de negentiende eeuw niet omheen: weelderige illustraties van sierlijke vrouwen, omringd door gestileerde bloemen en zwierige lijnen. Zeven jaar nadat de Tsjechische kunstenaar Alphonse Mucha (1860-1939) in Parijs arriveert, wordt hij van de ene op de andere dag wereldberoemd met zijn affiche Gismonda (1894), ontworpen voor de superster van het theater: Sarah Bernhardt. Le style Mucha is niet veel later synoniem gaan staan voor de Art Nouveau, de moderne stroming die het straatbeeld van de Franse hoofdstad domineerde. In samenwerking met de Mucha Foundation, toont Kunstmuseum Den Haag dit voorjaar een ruime selectie van het werk dat Alphonse Mucha zo beroemd maakte. Samen met delen uit de eigen collectie, waaronder kleurrijk glas en spectaculaire kostuums uit de late negentiende eeuw, geeft het museum een uniek beeld van het Parijs van Mucha - de plek waar het allemaal begon.
Animatie: Ruben van Esterik
Parijs, centrum van de moderne wereld Na het begin van zijn artistieke loopbaan in Moravië (het huidige Tsjechië), Wenen en München, vertrekt Alphonse Mucha in 1887 naar Parijs. Met een maandelijkse toelage van een geldschieter op zak, kan hij zich in de Franse hoofdstad verder ontplooien. Parijs, met al haar kunstacademies, galeries en musea, is het centrum van de West-Europese kunst en op dat moment de uitgelezen plaats voor een jonge kunstenaar. Parijs is dan ook de hoofdstad van het moderne leven: het bruisende nachtleven, gloednieuwe boulevards, moderne warenhuizen vol luxegoederen en kunstlicht dat de stad tot ver na zonsondergang nog fel verlicht. En natuurlijk de Eiffeltoren, het ultieme symbool van industriële en technische vooruitgang, in dat jaar nog volop in aanbouw. De stad is bij Mucha’s aankomst als een fonkelende edelsteen. Dit Parijs, het centrum van de moderniteit, heeft op velen een grote aantrekkingskracht.
Succes Als schilder kent Mucha in de eerste jaren in Parijs weinig succes; om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien werkt hij als illustrator. Zeven jaar later is er een doorbraak en zijn Mucha's illustraties niet meer weg te denken uit het Parijse straatbeeld. Want de kunstenaar krijgt in 1894 de opdracht van zijn leven: een affiche voor Gismonda, een van de producties van theaterlegende Sarah Bernhardt. Mucha beeldt Bernhardt levensgroot af, als een goddelijke, tijdloze verschijning, omringd door aureolen van mozaïek, zwierige lijnen en gestileerde florale patronen. Dit affiche is zelfs zó populair dat het van straat wordt gestolen. Naast een meerjarig contract bij Bernhardt, kan hij op vele andere opdrachten rekenen voor onder andere affiches, verpakkingen, boekomslagen en juwelen.
Art Nouveau Mucha's karakteristieke stijl, le style Mucha, is synoniem gaan staan voor wat in Frankrijk Art Nouveau genoemd wordt. In Nederland wordt het Nieuwe Kunst genoemd, maar wordt het vooral bekend als slaoliestijl, in Duitstalige gebieden wordt het aangeduid als Jugendstil. Opvallend genoeg spreekt Mucha zelf de verwantschap met deze internationale, sierlijke stroming altijd tegen: kunst is immers niet 'nieuw', maar juist tijdloos. Toch zijn de lijnstilering, decoratieve patronen, vormentaal uit de natuur en de vervaging tussen de grenzen van de beeldende en de toegepaste kunst allemaal op en top Art Nouveau.
Voor iedereen Nog voordat Mucha beroemd wordt, is hij ervan overtuigd dat kunst de levenskwaliteit kan verbeteren en daarom voor iedereen toegankelijk moet zijn. Zijn wijdverspreide posters maken van Parijs een openluchtmuseum, waar zijn kunst voor iedereen op straat te bewonderen is. Wanneer de drukkerij F. Champenois in 1896 voorstelt zijn razend populaire illustraties niet alleen voor reclamedoeleinden te gebruiken maar als decoratieve panelen te verkopen, ziet Mucha dit als een uitgelezen kans om zo zijn verheffende artistieke missie uit te voeren. Omdat zijn werk in oplage verschijnt is het immers meer betaalbaar dan een schilderij. En populair is Mucha's werk nog steeds: meer dan een eeuw later is zijn werk nog altijd in menig woonkamer te vinden.
Tentoonstelling
Kunstmuseum Den Haag toont het werk waarmee Alphonse Mucha zo beroemd werd: affiches en illustraties, en ontwerpen voor toegepaste kunst, allemaal tegen de achtergrond van het bruisende Parijs van het fin de siècle. Laat negentiende-eeuwse kostuums belichamen de flanerende Parijzenaren langs de boulevards, terwijl kleurrijk glas van Émile Gallé en Moser & Sohne uit dezelfde periode laat zien hoe nauw verbonden het werk van Mucha en de Art Nouveau is. Ook wordt er aandacht besteed aan de herontdekking van Mucha's werk in de jaren zestig, en hoe zijn stijl resoneert met de popcultuur, flowerpower en Woodstock, te zien in de ontwerpen van platenhoezen en concertposters van bands als Martha & The Vandellas, The Rolling Stones en Pink Floyd. Kunstmuseum Den Haag laat zien onder welke omstandigheden Alphonse Mucha wereldberoemd kon worden, en blijven.
Lezing
Tot en met 27 augustus kunt u nog genieten van de verdiepende verhalen uit de weelderige wereld van Alphonse Mucha. Voor tijden, data en het boeken van tickets voor deze lezing ga naar onze lezingen pagina.
Het museum dankt de Mucha Foundation, Gemeente Den Haag en de VriendenLoterij.
