gravure: toegeschreven aan Willem Mooleyser [circa 1640-1700]

Kelkglas

BESCHRIJVING

Vlakke voet met neerwaarts omgevouwen rand. Holle balusterstam met schijven, conische kelk. Op voet een doorlopende bloemenrank van ganzerik, op kelk gegraveerd de personificaties van Geloof (vrouw met een kruis), Hoop (vrouw met een anker), Liefde (vrouw met drie kindertjes) en Gerechtigheid (geblinddoekte vrouw met weegschaal en zwaard), waarboven druivenranken.



VERVAARDIGING

Over de graveur Willem Mooleyser (ca. 1640-1700) is weinig meer bekend dan dat hij in Rotterdam met vrouw en kinderen leefde. Hij signeerde tussen 1663 en 1693 negen glazen, versierd met wapens, loofwerk, allegorische voorstellingen en, het meest bekend, dansende boeren en boerinnen. Zijn graveerstijl kenmerkt zich door een wat nerveuze krasstijl met weinig dieptewerking, zeer levendige voorstellingen, maar enigszins stugge letters. Op grond van overeenkomsten in de weergave van bloemen (in het bijzonder de ganzerik), druivenranken en figuren zijn veel andere glazen aan hem toegeschreven. Volgens een aantal auteurs is dit niet altijd terecht, omdat meer graveurs deze motieven hebben toegepast (zie Hudig 1926 a; Hudig 1926 b, p. XXI-XXII, reprint p. 10, 11; Schadee 1989, p. 22; Smit 1994, p. 93; Ritsema van Eck 1995, p. 470). Het Kunstmuseum bezit geen glazen die door Mooleyser zijn gesigneerd, wel wordt een glas aan hem toegeschreven . Vier glazen, waarvan drie in het verleden zijn bestempeld als Mooleyser, worden nu als 'in de trant van' Willem Mooleyser gekwalificeerd



VOORSTELLING

De personificatie van de drie belangrijkste goddelijke deugden Geloof, Hoop en Liefde is een veel voorkomend thema in de zeventiende eeuw. Niet alleen in de schilder- en beeldhouwkunst, ook op zilveren bekers zijn deze deugden veelvuldig afgebeeld. Het Rijksmuseum Amsterdam bezit een gelijkvormig glas waarop de drie deugden op eenzelfde manier staand onder druivenranken zijn weergegeven; een glas in Museum Boijmans van Beuningen toont alleen de figuren zonder ranken (Ritsema van Eck 1995, nr. 51; Mees 1997, p. 17). Het glas in het Kunstmuseum onderscheidt zich, omdat als vierde kardinale deugd de Rechtvaardigheid is toegevoegd. De gravering wordt aan Willem Mooleyser toegeschreven op grond van sterke overeenkomsten in de weergave van de figuren met kleding, die in gradaties is gematteerd, op grond van de gezichten en haren, maar ook vanwege de druiven en krullen afhangende druivenranken.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 266



Vermelde literatuur/referenties:



Hudig 1926 a

F. Hudig, 'De glasgraveur W. Mooleyser', in: Oud Holland 43 (1926), p. 221-227



Hudig 1926 b

F. Hudig, 'Diamond engraving', in: W. Buckley, European glass, Londen 1926, p. 14-34; ook verschenen als reprint met de title An essay on Dutch Glass Engravers, Plymouth 1926



Mees 1997

D.C. Mees, cat. Kunstnijverheid 1600-1800/Applied Arts 1600-1800, Amsterdam/Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen) 1997



Ritsema van Eck 1995

P. C. Ritsema van Eck, cat. Glass in the Rijksmuseum, II, Zwolle/Amsterdam (Rijksmuseum) 1995



Schadee 1989

N.I. Schadee, cat. tent. Met rad en diamant, gegraveerde glazen uit Rotterdamse collecties, Rotterdam (Historisch Museum), Rotterdam 1989



Smit 1994

F.G.A.M. Smit, A concise catalogue of European line-engraved glassware 1570-1900, Peterborough (ongepubliceerd manuscript) 1994