Piet Mondriaan [1872-1944]

Composition de lignes et couleur: III (Compositie met lijnen en met kleur: III)

Piet Mondriaan (Amersfoort, 1872-New York, 1944) is een pionier van de abstracte kunst. Zijn oeuvre is getuige van de weg die hij aflegt van figuratie naar abstractie. Vooral zijn latere geometrisch-abstracte werk met de kenmerkende horizontale en verticale lijnen en primaire kleurvlakken is wereldberoemd. Kunst zonder voorstelling, daarover schrijft Mondriaan in 1919: ‘Ten slotte is den kunstenaar een bepaald natuurgegeven niet meer nodig om tot een schoonheidsbeeld te komen.’ Composition de lignes et couleur: III is net als Tableau I geïnspireerd op de jazzbands die speelden in de vele nieuwe American Bars in Parijs.



Mondriaan vergelijkt zijn werk rond 1920 al met de jazz, die uitgaat van een strakke organisatie waarbij de muzikanten ruimte creëren voor ontregeling en improvisatie. Intuïtie is daarbij essentieel. Mondriaan zegt dat ook in de schilderkunst met onregelmatigheden een evenwicht te scheppen is. Hij schrijft hierover net na de Eerste Wereldoorlog, wanneer van het front teruggekeerde soldaten de foxtrot, de shimmy en de One Step introduceren in de American bars.



Composition de lignes et couleur: III heeft iets van de melodische lijnen en rifs in de jazzmuziek. Het verschil is dat dit in muziek als een proces in de tijd gebeurt, en bij Mondriaan in een oogopslag op één plat vlak. Toch is het effect van beweging hetzelfde. Tussen 1936 en 1939 werkt hij aan een serie waarin hij het ritmische van de lijnenstructuur uitspeelt tegen de werking van één kleur, zoals ook hier. Een ander opvallend kenmerk is het dikkere verfgebruik in de witte delen. In de vroege jaren ’20 verschillen de witte vlakken nog van elkaar door subtiele kleurgradaties. In de jaren ’30 smelten deze witten samen tot een helder wit dat in meerdere lagen in steeds verschillende richtingen wordt opgezet. Door de richting van de kwast per vlak te wijzigen, maakt hij gebruik van een steeds wisselende lichtwerking. Het resultaat is levendig en gunt het oog geen rust. Het kleine blauwe vlakje werkt als het centrum en is een houvast in alle beweging.



Het Kunstmuseum Den Haag huist de grootste verzameling Mondriaans ter wereld. Verzamelaar Salomon B. Slijper legt vanaf 1950 samen met Louis Wijsenbeek, directeur van het Gemeentemuseum van 1950-1976, de fundamenten voor deze museale collectie schilderijen en tekeningen. Mondriaans Victory Boogie Woogie, zijn laatste werk uit 1942-1944, vormt de kroon op de verzameling.

Afmetingen
hoogte 80,0 cm ; breedte 77,0 cm
Materiaal
olieverf op doek
Datum
1937
Objectnummer
0334008
Kunstmuseum Den Haag – aankoop met steun van de Vereniging Rembrandt