Kelkglas

BESCHRIJVING

Vlakke voet, onderkant met gegraveerde bladkrans en geslepen rozet; pontilmerk weggeslepen. Massieve balusterstam in facetten geslepen, met schijven. Conische kelk, twaalfhoekig geslepen, gegraveerd met de gekroonde dubbelkoppige rijksadelaar met schild waarop spiegelmonogram C en VI, een door wolken omkranst embleem en het devies 'Constantia et Fortitudine' (= standvastigheid en kracht) van keizer Karel VI (1711-1741); adelaar en devies omlijst door band- en vlechtwerk met cherubijnen, afhangende bloemguirlandes en vogels.



COMMENTAAR

De collectie Duits gegraveerd glas bevat enkele bijzondere stukken als de grote roemer met diamantgravure en de Boheems/Silezische glazen met verfijnde radgravures . Een ander hoogtepunt wordt gevormd door de beker met de mythologische voorstelling van Meleager en Atlanta, gegraveerd door Meester HI . Deze beker werd in 1990 aangeschaft om een link te leggen met de toen nog in de collectie aanwezig grote bokaal van Franz Gondelach (afb. 14, p. 21). Deze bokaal, vervaardigd voor de Haagse schutterij St. Joris, is in de late jaren negentig overgedragen aan het Haags Historisch Museum. Veel Duits glas van een gemiddelde productie is in de achttiende eeuw naar de Nederlanden geëxporteerd. Gezien de Hollandse opschriften moet het mogelijk zijn geweest in glaswinkels speciale voorstellingen en opschriften te bestellen die in Duitsland werden gegraveerd.



HERKOMST

De bekers en kan zijn vervaardigd in Silezië of het aangrenzende Noord Bohemen. Kenmerkend is het slijp- en snijwerk: de kelken zijn meestal veelhoekig geslepen alvorens ze werden gegraveerd en de voet, knopen van de stam en het onderste deel van de kelk zijn eveneens in facetten geslepen. Op de kelk zelf kan een palmetmotief of een voluut in 'Hochschnitt' zijn aangebracht, wat betekent dat alles rondom het motief moet zijn weggeslepen . De gravure bedekt meestal het gehele vlak met fijn gedetailleerd ornament in de zogenaamde band- en vlechtwerkstijl. Zie voor voorbeelden van Silezisch glaswerk: Klesse, Mayr 1987, p. 65-89, nr. 102-126; Drahovotá 1995 b, nr. l-74-l.87; Von Strasser, Baumgärtner 2002, p. 264-307



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 248



Vermelde literatuur/referenties:



Drahotová 1995 b

O. Drahatová, 'Geschnittene Gläser', in: Das Böhmische Glas 1700-1950, Band I: Barock, Rokoko, Klassizismus, Passau (Passauer Glasmuseum) 1995, p. 84-93



Klesse, Mayr 1987

B. Klesse, H. Mayr, cat. Veredelte Gläser aus Renaissance und Barock. Sammlung Ernesto Wolff, Wenen 1987



Von Strasser, Baumgärtner 2002

R. von Strasser, S. Baumgärtner, cat. Licht und Farbe. Dekoriertes Glas. Renaissance, Barock, Biedermeier. Die Sammlung Rudolf von Strasser, Wenen (Kunsthistorisches Museum) 2002