Kelkglas

BESCHRIJVING

Dikke gewelfde voet, zware balusterstam met knoop met twee luchtbellen. Conische kelk met afgeronde basis, gegraveerd met een wijnstok met druivenranken, waarin etende vogels; aan een lint een band met opschrift in diamantgravure: "T' GROEIE EN BLOEIE VAN", onder het grondje "SPAARE EN HOUT".



COMENTAAR

Tijdens het zomerse verblijf op de buitenplaats zal in de achttiende eeuw menig eigenaar met zijn gasten het glas hebben geheven op de geneugten van het buitenleven en de mooie plaats. Veel glazen zijn dan ook gegraveerd met hierop toepasselijke voorstellingen. Jacob Sang signeerde een klein aantal glazen, waarop de namen van de huizen verwijzen naar buitenplaatsen in de wijde omgeving van Amsterdam en Haarlem (Laméris 1996, afb. 7; Ritsema van Eck 1995, nr. 215). Verschillende andere glazen zijn aan hem toegeschreven (bijvoorbeeld Vreeken 1998, nr. 241). Een hoogtepunt hieronder is de grote bokaal van Meer en Berg die ons een blik gunt op de prachtige tuinen die dergelijke buitenplaatsen hadden Glazen als objectnrs. 1004692 en 1004498, waarop het buitenleven met de jacht, de visserij, het vinken vangen en het genieten van muziek wordt afgebeeld, zullen eveneens in deze context zijn besteld. In vergelijking met het aantal buitenhuizen zijn stadshuizen minder afgebeeld.



VOORSTELLING

De buitenplaats Spaar en Hout lag aan het Zuider Buiten Spaarne en de Kleine Houtweg bij Haarlem. Rond 1725 was de plaats in bezit van de zeer vermogende doopsgezinde Amsterdamse zijdehandelaar David Mattheus de Neufville (1684-1731), een neef van David Balthasar de Neufville . David Mattheus heeft Spaar en Hout na zijn aankoop in 1720 aanzienlijk verfraaid: afbeeldingen hiervan zijn te zien in de in 1729 verschenen publicatie 'Het Zegenpralent Kennemerlant' (afb. 90-91, zie ook Bertram 2005, p. 299-301 en Fischer 2005, p. 166-168). De bokaal die op het 'groeien en bloeien' van de buitenplaats is besteld, is vrij eenvoudig gegraveerd met wijnranken, zonder enige verwijzing naar de eigenaren of het huis: omdat het opschrift met de diamantstif is aangebracht, is het heel goed mogelijk dat de tekst op een al van te voren gedecoreerd glas is gegraveerd. Interessant in dit verband is de in 1998 verworven bokaal met afbeelding van de buitenplaats Langeroode, waarmee voor zover bekend geen relatie bestond .



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 327



Vermelde literatuur/referenties:



Bertram 2005

C. Bertram, Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten en kaarten uit de provinciala Atlas Noord-Holland, ALphen a/d Rijn 2005



Fischer 2005

P.M. Fischer, Ignatius en Jan van Logteren. Beeldhouwers en stuckunstenaars in het Amsterdam van de 18de eeuw, Alphen a/d Rijn 2005



Laméris 1996

A. Laméris, 'Jacob Sang, glasgraveur', in: Vormen uit Vuur (1996) 157, p. 2-12



Ritsema van Eck 1995

P. C. Ritsema van Eck, cat. Glass in the Rijksmuseum, II, Zwolle/Amsterdam (Rijksmuseum) 1995



Vreeken 1998

H. Vreeken, cat. Glas in Amsterdams Historisch Museum en Museum Willet-Holthuysen, Amsterdam (Amsterdams Historisch Museum/Zwolle) 1998