glas: onbekende glasblazer
gravure: toegeschreven aan David Wolff [1732-1798]

Kelkglas

Rechts op de foto



BESCHRIJVING

Gewelfde voet, rechte zeshoekige stam in facetten geslepen, overlopend in eivormige kelk. Kelk gegraveerd met portretbuste van prins Willem V, in ovaal medaillon met afhangende bloemtakken, hangend aan een gestrikt lint met tekst: "WILLEM DE Vde PRINS VAN ORANIE".



VERVAARDIGING

David Wolff is ongetwijfeld de bekendste stippelgraveur. Zijn werk is van een zeer hoge kwaliteit en waarschijnlijk heeft hij als één van de weinige graveurs zijn brood verdiend met graveren. Geboren in 's-Hertogenbosch verhuisde Wolff in 1739 naar Den Haag, waar hij in 1762 trouwde en negen kinderen kreeg. Hij werkte korte tijd voor de schilder Dirk van der Aa (1731-1809), waar hij zich specialiseerde in het schilderen van cherubijntjes en putti, charmante figuurtjes die veelvuldig op zijn gestippelde glazen voorkomen. Van een glas dat tegenwoordig in het bezit is van Museum de Lakenhal te Leiden is de door Wolff ondertekende rekening uit 1775 bewaard, waardoor met zekerheid de signatuur D. Wolff aan David sr. kan worden toegeschreven (Smit 1992, afb. 8-9). Aan de hand van dit glas kunnen we vaststellen dat Wolff in zijn vroegere werk naast stippels ook wel fijne lijntjes toepaste. Slechts tien door David Wolff gesigneerde glazen zijn bekend. Op grond echter van zijn vrij volle stippeltechniek, het gebruik van omtreklijnen, de lichaamsbouw van de figuren en de weergave van bepaalde details in de gezichten (holle ogen), vleugels en struikgewas is een bijzonder groot aantal glazen aan hem toegeschreven. Zie over Wolff: Smit 1993, p. 14-16; Buckley 1935; zie voor een uitgebreide beschrijving van de kenmerken van het werk van Wolff en het verschil tussen hem en de in het verleden veel met hem verwisselde Alius: Collectie Bradford 1985, p. 38-39 en Smit 1993, p. 15-16 en 19-20. Het Kunstmuseum bezit geen gesigneerd glas van Wolff, wel zes glazen die aan hem worden toegeschreven. Daaronder bevindt zich een uitzonderlijk grote bokaal met een eveneens zeer bijzondere, rondom doorlopende voorstelling van een landschap.



VOORSTELLING

Negentig procent van alle gestippelde portretglazen is vervaardigd door David Wolff. Ook van de vijfentwintig glazen met portretten van stadhouder Willem V is het merendeel door hem gesigneerd of aan hem toegeschreven, zie Smit 1993, p. 87, nr. Cd.33-42 en Ce.5, Ce.7-10. Al deze portretten zijn zeer verwant en gebaseerd op de talrijke prenten die er van de stadhouder zijn uitgebracht. Vooral de terugkomst van Willem V naar Den Haag in 1787, na een korte, door de Patriotten verblijf in Apeldoorn en Nijmegen, gaf aanleiding tot het bestellen door Orangisten van glazen met zijn portret. Overigens belette dat Wolff niet ook portretten van vurige Patriotten als Jan Jacob Elzevier, Cornelis de Gijselaar en Hendrik Hooft op glaswerk te stippelen.



Volgens Smit is dit glas de pendant van het glas met het portret van prinses Wilhelmina in de collectie van het Ashmolean Museum in Cambridge, zie Smit 1993, nr. Da.4.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 386



Vermelde literatuur/referenties:

Buckley 1935

W. Buckley, D. Wolff and gthe glasses that he engraved, Londen 1935



Collectie Bradford 1985

The Bradford Collection of 18th century Dutch engraved glass, the property of the Earl of Bradford, veilingcatalogus Christie's Londen, 4 juni 1985



Smit 1992

F.G.A.M. Smit, 'Gegraveerde wijnglazen van het achttiende-eeuwse Collegie van Schout, Schepenen en Griffier der Stad Leyden', in: Vormen uit Vuur (1992) 147, p. 31-40



Smit 1993

F.G.A.M Smit, Uniquely Dutch eigtheenth-century stipple-engraving on glass, Peterborough (ongepubliceerd manuscript) 1993