Kroonluchter

BESCHRIJVING

Een kroon met gebogen armen en versierd met lossen bloemen van gekleurd glas.



BESCHRIJVING

Centrale as van metaal met opeenstapeling van bolle en vaasvormige glazen onderdelen en drie schalen, waarin zilverkleurig geverfde houten klossen met vierkante gaten in twee maten. Onder de onderste schaal hangt een peervormig ornament van doorzichtig en blauw glas. In de onderste klos vier gebogen metalen armen eindigend in vier zilverkleurig geverfde klossen met gaten, de metalen armen bekleed met glazen buisstukken en een schaal in de vorm van een kelk. In de centrale onderste klos plaats voor acht opstaande ornamenten in de vorm van getordeerde dubbele stengels en bladeren, waaraan rode en doorzichtige druiventrossen. In de vier klossen aan de armen plaats voor steeds twee S-vormig gebogen glazen armen, één opgaand en één neergaand, en vier sierobjecten in de vorm van opstaande bloemstengels met veelkleurige bloemen en bladeren met hangende druiven. In de middelste klos van de centrale as zestien gaten, waarin afwisselend zeven naar beneden gebogen bladeren van doorzichtig glas, waaraan druiventrosjes en zeven rechtop staande bloemstengels met blauwe bladeren en veelkleurige bloemen. In de bovenste klos tien gaten, waarin afwisselend getordeerde stengels en gladde stengels met veelkleurige bloemen. Glas in een vorm en vrij geblazen, met geknepen details, deels wafelpatroon.



COMMENTAAR

De vroegste glazen kroonluchters waren behangen met bergkristal dat in de zeventiende eeuw in toenemende mate werd vervangen door glas. Beide materialen weerspiegelen kaarslicht prachtig en versterken daarmee de lichtopbrengst. Bovenal spelen kronen in het centrum van een staatsievertrek een representatieve rol. Glazen kroonluchters zijn vanaf de zeventiende eeuw in heel Europa vervaardigd, maar de belangrijke glascentra bevonden zich in Frankrijk, Engeland, Bohemen en Italië. De modellen verschillen in constructie, gebruik van brons of glas en vorm van versiering. Franse kronen bestaan uit bronzen korven, waaraan talloze geslepen pendeloques. In andere landen werden vanaf de late zeventiende eeuw over het algemeen kronen opgebouwd uit een centrale stang van metaal, die geheel is weggewerkt achter glazen elementen en houten klossen, waarin de glazen armen en ornamenten zijn geplaatst. Bollen, armen en sierelementen zijn bij Engelse en Boheemse kronen in facetten geslepen. De in Venetië vervaardigde glazen kronen, waarvan drie exemplaren in de collectie van het Kunstmuseum, onderscheiden zich door een overvloedig gebruik van vrij geblazen sierelementen als bloemen, bladeren, dennenappels en kettingen. Ook kleurig glas is daarbij toegepast. Zie over kroonluchters: Holey 1964; Lomax e.a. 1992, p. 42-47; en vooral Klappenbach 2001; specifieke Venetiaanse voorbeelden: Gasparetto 1958, fig. 138-139; Holey 1964, afb. XII.1 en XII.2; Barovier Mentasti 1982, afb. 147; Dreier 1989, nr. 166; J.G.S. 41 (1999), p. 188, nr. 20; Klappenbach 2001, afb. 13-16, 72, 81.



HERKOMST

De kroon is aangekocht voor Museum Bredius, toen nog gevestigd aan de Prinsegracht 6 Den Haag.



BRON

Pijzel-Dommisse, Eliëns 2009

J. Pijzel-Dommisse, T.M. Eliëns, cat. tent. Glinsterend Glas. 1500 jaar Europese Glaskunst. De collectie van het Gemeentemuseum Den Haag, Zwolle/Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 2009, nr. 159



Vermelde literatuur/referenties:



Barovier Mentasti 1982

R. Barovier Mentasti, Il vetro veneziano, Milaan 1982



Dreier 1989

F.A. Dreier, cat. Venezianische Gläser und 'Façon de Venise', Berlijn (Kunstgewerbemuseum) 1989



Gasparetto 1958

A. Gasparetto, Il vetro di Murano, Venetië 1958



Holey 1964

L. Holey,'Der Kristalkronleuchter, seine Entstehung und Entwicklung', in: Stifter Jahrbuch 8 (1964), p. 7-36



J.G.S.

Journal of Glass Studies, uitgave Corning Museum of Glass, Corning, New York



Klappenbach 2001

K. Klappenbach, cat. Kronleuchter mit Behang aus Bergkristall un Glas sowie Glaskronleutchter bis 1810, Berlijn (Kunstsammlungen Angewandte Kunst Stiftung Preussische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg) 2001



Lomax e.a. 1992

K. Lomax e.a., Country house lighting, Leeds (Temple Newsam) 1992