Piet Mondriaan [1872-1944]

Tableau I (Schilderij I)

Piet Mondriaan (Amersfoort, 1872-New York, 1944) is een pionier van de abstracte kunst. Zijn oeuvre is getuige van de weg die hij aflegt van figuratie naar abstractie. Vooral zijn latere geometrisch-abstracte werk met de kenmerkende horizontale en verticale lijnen en primaire kleurvlakken is wereldberoemd. Kunst zonder voorstelling, daarover schrijft Mondriaan in 1919: ‘Ten slotte is den kunstenaar een bepaald natuurgegeven niet meer nodig om tot een schoonheidsbeeld te komen.’ Dan verschijnen de nu zo bekende kleuren rood, geel en blauw in zijn werk. Tableau I is geïnspireerd op de jazzbands die speelden in de vele nieuwe American Bars in Parijs.



In de jazz gaat de muziek uit van een strakke organisatie waarbij de muzikanten ruimte creëren voor ontregeling en improvisatie. Intuïtie is daarbij essentieel. In discussie met kunstenaars Theo van Doesburg (1883-1931) en de Belgische Georges Vantongerloo (1886-1965) komt Mondriaan tot de conclusie dat ook in de schilderkunst met onregelmatigheden een evenwicht is te scheppen. Hij schrijft hierover op het moment dat er een enorme toename is van het aantal danslokalen in Parijs, net na de Eerste Wereldoorlog. De modernste Amerikaanse dansen als de foxtrot, de shimmy en de One Step worden door van het front teruggekeerde soldaten geïntroduceerd in de American bars. Er kan tot zeven uur in de ochtend worden gedanst. Voor de gezelligheid maar ook tegen de kou, want de kolen zijn nog op rantsoen in de wereldstad.



In Tableau I laat Mondriaan het strakke ritme van het regelmatige raster dat hij gebruikte in zijn eerdere dambordcomposities definitief los. Hij breekt met alle regelmaat. Daarvoor in de plaats komt een min of meer centrale as waar de compositie zich omheen ontwikkelt. Symmetrie ontbreekt en door toevoeging van velden en stroken rood, geel, blauw en zwart, een blauwgrijzig wit en een wittig blauw, ontstaat een compositie die rust ademt maar tegelijk ook levendig is. Langs alle zijden opent het schilderij zich naar buiten doordat de zwarte lijnen aan de rand naar buiten toe verdwijnen. Dit in tegenstelling tot eerdere werken waar de lijnen ophouden voordat ze de rand bereiken, zoals Compositie met groot rood vlak, geel, zwart, grijs en blauw (1921).



Het Kunstmuseum Den Haag huist de grootste verzameling Mondriaans ter wereld. Verzamelaar Salomon B. Slijper legt vanaf 1950 samen met Louis Wijsenbeek, directeur van het Kunstmuseum van 1950-1976, de fundamenten voor deze museale collectie schilderijen en tekeningen. Mondriaans Victory Boogie Woogie, zijn laatste werk uit 1942-1944, vormt de kroon op de verzameling.

Afmetingen
hoogte 103,0 cm ; breedte 100,0 cm
Materiaal
olieverf op doek
Datum
1921
Objectnummer
0334327
Kunstmuseum Den Haag – legaat Salomon B. Slijper