Chinees glas

Een keizerlijke schat 

Nog geen vijf centimeter doorsnede, maar toch zo bijzonder: een dekseldoosje van keizerlijk Chinees glas. Dit werelderfgoed op miniatuurformaat wordt in boeken en artikelen steevast getoond als begin van de Chinese, keizerlijke glastraditie. Het ronde doosje is dan ook een van de parels uit de glascollectie van Kunstmuseum Den Haag.

De kern van het dekseldoosje is gemaakt van opaak (ondoorschijnend) wit glas dat porselein imiteert. Het is binnen de poorten van de Verboden Stad in Beijing verfijnd gedecoreerd met ‘falangcai’, oftewel ‘emaillekleuren’. Heel bijzonder is het blauwe merk van keizer Kangxi (1654-1722) aan de onderzijde. Dat bewijst namelijk dat het kort na de introductie van de Europese glastechniek in China is vervaardigd. Verder geeft ook de decoratie de uitzonderlijke status van het doosje prijs: geel is in China de kleur van de keizers.

Chinees glas is wereldwijd heel zeldzaam, omdat China geen drinkglascultuur kent als in Europa waar glaswerk al sinds de Romeinse tijd als drinkgerei wordt gebruikt. Moderne methoden voor glasbereiding werden eind zeventiende eeuw in China geïntroduceerd door materiaaltechnische uitwisselingen met Franse Jezuïeten. Op verzoek van keizer Kangxi, die regeerde van 1662 tot 1722, richtten zij in 1696 in de Verboden Stad een glaswerkplaats op. Anders dan in Europa werd er vanaf dat moment niet getracht om kleurloos, transparant glas te maken. Het werd vooral gebruikt voor de imitatie van andere waardevolle materialen zoals agaat, bergkristal, granaat, jade, marmer en porselein.

Door de experimentele samenstelling van het glas degradeert het oppervlak van sommige voorwerpen als gevolg van interactie met de lucht. Deze voorwerpen hebben een ruwe, matte uitstraling waardoor de voorwerpen er ouder uitzien dan ze daadwerkelijk zijn. Bij de blauwe en gele schalen is de voetring in de vorm van een glasdraad nog zichtbaar. De voetring van latere exemplaren, zoals de rode kom, is glad geslepen waardoor het productieproces niet meer zichtbaar is.