Klimt ♦ Schiele

In het Gemeentemuseum Den Haag is dit voorjaar het prachtige, sensuele schilderij Judith I van Gustav Klimt te zien. Het is een van de topstukken van Museum Belvedere in Wenen en tevens een van de bekendste werken van Klimt uit zijn Gouden Periode waarin hij echt bladgoud in zijn schilderijen verwerkte. “Dit is een droom die uitkomt. Het schilderij verlaat Wenen zelden en alleen met toestemming van het Ministerie van Educatie, Kunst en Cultuur”, vertelt directeur Benno Tempel.

De kracht van de tentoonstelling zal niet liggen in de omvang, maar in de uitzonderlijke kans om dit beroemde schilderij te zien. Dit topstuk vormt een afspiegeling van het decadente Wenen rond 1900, een periode waarin de stad op cultureel vlak bloeide als nooit tevoren. Naast Klimt bracht de stad bijvoorbeeld ook grootheden als de expressionist Egon Schiele, componisten Gustav Mahler en Arnold Schönberg en psycholoog Sigmund Freud voort. 

Klimt heeft Judith geportretteerd als een gevaarlijke femme fatale. Als hoofdrolspeelster in het Bijbelverhaal over Judith en Holofernes werd ze lange tijd gezien als een sterke en kuise heldin. Ze redde haar stad van het vijandige leger van Nebukadnezar II door diens generaal Holofernes te verleiden en te onthoofden. Klimt zet Judith neer als een mannenverslindster die Holofernes uit wraak vermoordt. Klimt is daarmee een van de eersten die Judith op deze manier laat zien. Judith is geen heroïsch tafereel, maar een seksueel getint meesterwerk. Klimt heeft het portret en de handen realistisch geschilderd en omringd met een vlakdecoratieve gouden achtergrond.  

Judith wordt, in een bijzondere vormgeving, getoond in combinatie met Portret van Edithvan Egon Schiele, een van de topstukken uit de collectie van het Gemeentemuseum. Schiele heeft zijn vrouw afgebeeld als het toonbeeld van kuisheid. Directeur Benno Tempel: “De werken zijn mooie tegenhangers van elkaar, maar dat is niet de enige reden om de werken samen te tonen. De oeuvres van Klimt en Schiele zijn zowel thematisch als stilistisch aan elkaar verbonden. Ze maakten bovendien beiden deel uit van de Wiener Secession, de Weense avantgarde kunstenaarsgroepering en zowel Klimt als Schiele shockeerden de samenleving regelmatig met hun expliciete erotische schilderijen en tekeningen”.

Het meesterwerk van Klimt komt naar ons land als dank voor het in bruikleen geven van Schieles Portret van Edith. Dit schilderij is maandenlang in Museum Belvedere getoond.

De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de rijksoverheid: de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Minister van Financiën een indemniteitsgarantie toegekend.