Kunstmuseum Den Haag heeft een schatkamer van meer dan 160.000 kunstwerken. Hier werken we aan de online ontsluiting van de hoogtepunten uit deze collectie.
Damien Hirst (1965) heeft niet alleen een fascinatie voor de dood, hij put voor zijn werken ook graag inspiratie uit klassieke thema’s en voorbeelden uit de kunstgeschiedenis. In het Gemeentemuseum was dit eerder al te zien binnen de tentoonstelling De anatomische les, maar de warme band met de kunstenaar spreekt ook uit een nieuwe tentoonstelling in The Vincent Award Room: Memento mori. Aan de hand van dit zware thema – de Latijnse uitdrukking betekent ‘gedenk te sterven’ – gaat een serie van Hirsts etsen, uit de collectie van The Monique Zajfen Collection, met als titel Memento (2008) een dialoog aan met werken van Rodolphe Bresdin (1822-1885) en zijn leerling Odilon Redon (1840-1916) uit de collectie van het Gemeentemuseum. Bresdin en Redon zagen de dood als een ongrijpbaar mysterie, terwijl het thema bij Hirst veel minder dreigend en waarschuwend aanwezig is. Hij gaat in zijn werk uit van een hedendaagse opvatting waarin de dood dankzij medische ingrepen steeds meer kan worden uitgesteld.
De voortdurende nabijheid van de dood en de betrekkelijkheid van het aardse: wie kunstwerken door de eeuwen heen bekijkt, ziet het thema Memento Mori met grote regelmaat terug. Vooral in de zeventiende eeuw werden er veel schilderijen gemaakt over de leegheid van het aardse leven. Niet alleen schedels staan voor deze symboliek, maar bijvoorbeeld ook verwelkte bloemen, klokken of gedoofde kaarsen. Maar ook in de eeuwen die volgden, is dit thema een grote inspiratiebron gebleken.
De met diamanten bezette schedel For the Love of God (2007), zoals in 2008 getoond door het Rijksmuseum, is een iconisch werk van Damien Hirst. Voordat hij deze heeft gerealiseerd, heeft hij echter een serie schetsen gemaakt. Op een van deze schetsen schreef hij de titel Death Explained. Hij toont vergankelijkheid op een meer klinische wijze, waarin verval geen angst of berusting voor de dood oproept. De schedels die zijn afgebeeld in Hirsts etsen Memento herinneren aan de dood, ze geven een laatste beeltenis van een gezicht. De vlinders in deze serie staan door hun korte levensduur symbool voor de vergankelijkheid. Hirst kiest voor vlinders omdat ze aan herschepping refereren. De kleurrijke, gespreide vleugels begeleiden de schedels in een regelmatig patroon dat oneindigheid suggereert.
Bresdin was een Franse tekenaar, lithograaf en graveur. Zijn etsen en tekeningen kenmerken zich door gedetailleerde en technische precisie. Zijn leerling Redon, een symbolist, toont zijn innerlijke gevoel aan de hand van dromerige voorstellingen en imaginaire schepsels. Voor deze tentoonstelling is een aantal prenten van Bresdin en Redon met de dood als centraal thema geselecteerd. Door hun macabere en morbide sfeer roepen ze beelden op die doen denken aan nachtmerries. Door deze werken in dezelfde ruimte onder te brengen als de etsen van Damien Hirst ontstaat een verrassende en spannende confrontatie.
The Vincent Award & The Monique Zajfen Collection
‘The Vincent Van Gogh Biennial Award for Contemporary Art in Europe’, kortweg The Vincent Award, is de belangrijke tweejaarlijkse prijs voor Europese hedendaagse kunst. De prijs bestaat sinds 2000 en is een initiatief van The Broere Foundation ter nagedachtenis aan Monique Zajfen, een geliefde vriendin van de Broere familie en voormalig eigenaar van ‘Gallery 121’ in Antwerpen. Aan The Vincent Award is de ‘Monique Zajfen Collection’ gekoppeld. Het fundament van deze collectie bestaat uit aankopen van werken van winnaars van The Vincent Award, uitgebreid met andere aankopen op het gebied van hedendaagse kunst. De collectie is in langdurig bruikleen van het Gemeentemuseum.
