Nieuw licht

Het Gemeentemuseum organiseert een tentoonstelling over de Haagse School vanuit een nieuwe invalshoek, waarin symboliek en betekenis van de voorstelling centraal staan. In deze tentoonstelling draait alles om het leven en werk van de afgebeelde personages. De Haagse School staat vooral bekend om de sfeervolle landschappen, maar dat die het decor vormen waarin zich van alles afspeelt, heeft tot nu toe weinig aandacht gekregen. In Nieuw licht – de Haagse School onthuld worden de verhalen achter deze werken verteld. Zo openbaart zich een nieuwe Haagse School, met een rijke zeggingskracht. De tentoonstelling wordt samengesteld door Benno Tempel, directeur van het Gemeentemuseum.

Uit schilderijen en werken op papier van de Haagse School kan veel informatie worden afgeleid over de manier waarop er in Nederland geleefd werd in de tweede helft van de negentiende eeuw. Daarbij komen alle levensfases van de mens aan bod, zo zien we ouders die hun jonge kinderen laten kennismaken met de wereld, of ouderen, die hun dagen doorbrengen in melancholieke eenzaamheid. Zodra de aandacht verschuift van de stilistische kenmerken naar de inhoud van de voorstelling, wordt ook duidelijk hoezeer symboliek een rol speelt bij de Haagse School: de wandeling van een oude man staat voor het einde van zijn levenspad en een jonge schapenhoedster met een pasgeboren lam is als een moderne Madonna. Met name de beroemde Vincent van Gogh staat bekend om de symboliek die hij in zijn werk gebruikte, maar dat de Haagse School daarbij een belangrijke inspiratie en leerschool vormde is tot nu toe te weinig onderkend.    

Veel aandacht is er voor het arbeidersbestaan. In een schilderij van Anton Mauve uit 1882, Bomschuit op het strand, is bijvoorbeeld te zien hoe de vissers met behulp van paarden de boot aan wal slepen, bij gebrek aan een haven. De zee speelt een hoofdrol, als gevreesde bondgenoot omdat zij levens neemt maar tegelijkertijd ook geeft door te voorzien in inkomsten voor de arme vissers. 

De Haagse School valt historisch gezien samen met de tijd waarin men in Europa voor het eerst op zoek ging naar een eenduidig beeld van een natie. Voorheen was het denkkader van de Nederlander vooral regionaal georiënteerd. Door de nationale eenheid te benadrukken, ontstond er behoefte aan een verbindende opvatting over de Nederlander. Deze werd gezien als een onverzettelijk, nuchter en hardwerkend mens, wat overeenkomt met de voorstellingen in de kunst uit diezelfde periode.

De tentoonstelling bestaat uit ruim 100 schilderijen en werken op papier afkomstig uit museale en particuliere collecties. Het Gemeentemuseum heeft een van de belangrijkste collecties Haagse School en ziet het als zijn taak met regelmaat in tentoonstellingen aandacht te geven aan dit hoogtepunt uit de vaderlandse kunstgeschiedenis.