Kunstmuseum Den Haag heeft een schatkamer van meer dan 160.000 kunstwerken. Hier werken we aan de online ontsluiting van de hoogtepunten uit deze collectie.
Norbert Schwontkowski (1949-2013) is misschien wel een van de best bewaarde geheimen van Duitsland, maar langzaam verwerft zijn poëtische werk ook buiten zijn geboorteland steeds meer bewonderaars. Geïnspireerd door het zen boeddhisme waar hij op een van zijn reizen naar Azië mee in aanraking is gekomen zoekt hij naar de esthetiek van het moment. Zo ontstaan werken die verhalen lijken aan te stippen zonder die verhalen ooit af te ronden. Soms dragen zijn schilderijen een beladen existentiële thematiek, soms tonen ze absurdistische situaties uit dagelijks leven, zoals een man die in het holst van de nacht zijn koelkast doorzoekt naar iets om zijn knorrende maag mee te vullen. Maar altijd is het onderwerp de mens die op zoek is naar verlichting en inspiratie in een grimmige wereld. Dankzij Schwontkowski’s droge humor worden zijn werken nooit deprimerend. De tentoonstellingIedereen wil naar huis brengt zo’n zeventig schilderijen en meer dan veertig schetsboekjes vanuit internationale collecties bijeen en is tot stand gekomen door samenwerking tussen Kunstmuseum Den Haag, Kunstmuseum Bonn en Kunsthalle Bremen, waar deze eerder te zien was.
Schetsboekjes “Hoe kom je tot een beeld? En hoe komt het beeld in de wereld?” Deze twee vragen, en de antwoorden daarop - “1. Door bondigheid 2. Door grootheidswaanzin. Door psychische hygiëne” - noteerde de Duitse kunstenaar Norbert Schwontkowski in 1996 in zijn schetsboek. Schwontkowski droeg altijd en overal een schetsboekje bij zich, op praktisch zakformaat. Hij vulde gedurende zijn leven honderden van deze boekjes met zowel beeld als tekst, van schetsen en bijbehorende ideeën voor titels tot reisverslagen en dagboekachtige notities over zijn gemoedstoestand. Speciaal voor de tentoonstelling deed Daniel Koep, samensteller van deze tentoonstelling, uitgebreid onderzoek naar deze schetsboekjes en ontdekte dat aan vrijwel elk schilderij een schets vooraf is gegaan – al is het soms vele jaren eerder. Tekst gaat verder onder de afbeeldingen.
Norbert Schwontkowski, Ons kosmisch leven, 2013 Nalatenschap Norbert Schwontkowski
Norbert Schwontkowski, EAST CITY 2011, Nalatenschap Norbert Schwontkowski
Norbert Schwontkowski, Een jonge Japanse vrouw denkt over de oneindigheid na, 2001-2002, particuliere collectie.
Norbert Schwontkowski, Wij in deze modderpoel, 1997, Kunsthalle Bremen
Iedereen wil naar huis, 2010, Olieverf op doek, 200 x 180 cm, Nalatenschap Norbert Schwontkowski, Contemporary Fine Arts, Berlijn, Foto: Matthias Kolb
Daniel Koep trof zo’n 100 schetsboekjes aan in één grote oranje koffer uit de nalatenschap van Schwontkowski. Allen van hetzelfde merk en formaat, ongeveer 10 x 15 centimeter, en voorzien van datering op jaar en maand. Schwontkowski bekeek zijn schetsen en notities in de loop der jaren telkens opnieuw en markeerde dat wat hij bruikbaar vond met een sterretje. Gedurende zijn onderzoek merkt Koep dat aan vrijwel elk doek van Schwontkowski, niet zelden van groot formaat tot en met 2 meter, een schets of een notitie in zo’n klein boekje vooraf is gegaan. Oplettende bezoekers zullen verschillende schetsen herkennen.
Publicatie Bij de tentoonstelling is een catalogus verschenen met teksten van Stephan Berg, Christa Bürger, Daniel Koep en Christoph Schreier, beschikbaar in Duits-Engels en Nederlands-Engels (Uitgeverij Wienand).
